Barbituraten drugs: Bijwerkingen, risico's en verslaving

Het woord barbituraten wordt tegenwoordig ten onrechte geassocieerd met drugs. Barbituraten werden ooit als een waardevol hulpmiddel beschouwd voor het behandelen van diverse aandoeningen, maar door lichamelijke afhankelijkheid bij gebruik tijdens een langere periode of bij misbruik, worden ze nu slechts in een uitzonderlijk geval voorgeschreven.

Ze zijn de laatste jaren veelal vervangen door nieuwere, betere, effectievere en veiligere medicijnen. Barbituraten behoren tot een groep geneesmiddelen die doorgaans een kalmerende en slaapverwekkende werking hebben.

Een alternatief voor barbituraten in de behandeling van slaapstoornissen, angst en andere aandoeningen zijn benzodiazepinen. Deze hebben ook een angstverminderend en kalmerend effect, maar zijn over het algemeen genomen veiliger vanwege een minder groot risico op afhankelijkheid ervan en overdosis.

Wat zijn barbituraten precies en hoe werken ze precies?

Wat zijn barbituraten?

Barbituraten zijn kalmeringsmiddelen die voorgeschreven werden aan mensen met slaapstoornissen of mentale aandoeningen die kalmering nodig hebben voor het slapengaan. Ze oefenen een remmend effect uit op het centrale zenuwstelsel (CZS), want ze versterken de werking van GABA in de hersenen. GABA is een belangrijke stof in de hersenen die helpt om de hersenactiviteit te verminderen.

Deze kalmeringsmiddelen werden al in de vroege jaren van de twintigste eeuw in de medische praktijk gebruikt. Het gebruik ervan nam echter af vanaf het jaar 1960, toen bleek dat ze verslavend konden zijn.

Tot die tijd werden ze beschouwd als zeer effectief in de behandeling van angst, slapeloosheid en epilepsie. Al vele tientallen jaren worden ze waar het kan vervangen door benzodiazepinen.

Barbituraten lijst

We kennen verschillende soorten barbituraten, van kort- tot langwerkende varianten.

Hieronder vind je verschillende soorten barbituraten:

• Ultrakortwerkende barbituraten: Methohexitaal, Thiopental
• Kortwerkende barbituraten: Pentobarbital, Secobarbital
• Middellang werkende barbituraten: Amobarbital (goof balls), Butalbital
• Langwerkende barbituraten: Fenobarbital, Primidon

Hoe werken barbituraten?

Barbituraten zijn medicijnen die de remmende werking van GABA versterken. Ze doen dit door aan een speciale plek op de GABA-A-receptor in de hersenen te binden.

Hierdoor wordt een soort poortje geopend waardoor chloride-ionen kunnen stromen. Bij lage dosering helpt het om de hersenactiviteit te verminderen en heeft het een kalmerende werking. Bij hogere doses kunnen barbituraten ook direct de GABA-receptor stimuleren, zelfs als er geen GABA aanwezig is.

Barbituraten zorgen dus voor een remmend effect in het centraal zenuwstelsel, wat resulteert in verminderde hersenactiviteit. Bij lage doseringen is de werking barbituraten kalmerend en heeft het een slaapverwekkend effect.

Waar worden barbituraten voor gebruikt?

Barbituraten worden gebruikt voor de behandeling van verschillende aandoeningen, waaronder aanvallen, verschijnselen van ontwenning bij pasgeborenen, slaapproblemen, angst voor een operatie en het opwekken van een coma om de druk in de schedel te verminderen. Het zijn medicijnen die vallen onder de categorie sedativa-hypnotica.

Daarnaast worden ze ook gebruikt om anesthesie op te wekken. In 1934 werd Thiopental als barbituraat geïntroduceerd om algemene anesthesie te induceren.

Wat zijn de bijwerkingen van barbituraten?

Sommige mensen kunnen ernstige allergische reacties krijgen of vervelende bijwerkingen ervaren bij het gebruik van barbituraten. Deze reacties kunnen worden veroorzaakt doordat het lichaam histamine vrijgeeft of door specifieke immuunmechanismen.

Ander bijwerkingen van barbituraten op korte termijn zijn:

• Verstoorde spraak
• Gebrek aan coördinatie
• Kortademigheid
• Misselijkheid
• Desoriëntatie
• Duizeligheid
• Verslechterd beoordelingsvermogen
• Vergrote pupillen
• Slapheid en vermoeidheid
• Prikkelbaarheid
• Milde euforie
• Gebrek aan remming

Bijwerkingen van barbituraten op lange termijn kunnen zijn:

• Chronische vermoeidheid
• Problemen in het gezichtsveld
• Trage reflexen
• Seksuele incompetentie
• Ademhalingsstoornissen

Wat zijn de risico’s van barbituraten?

Het gebruik van barbituraten brengt verschillende risico’s mee. Bij misbruik van inname kunnen deze middelen een remmend effect op het ademhalingssysteem hebben, en in geval van een overdosis kan dit zelfs leiden tot het compleet stoppen van de ademhaling met de dood als gevolg.

Het grootste risico is echter dat het verschil in dosering tussen lichte klachten en overlijden erg klein kan zijn. In de medische wereld wordt dit onderscheid een ‘narrow therapeutic index’ genoemd.

De risico’s van barbituraten bij langdurig gebruik zijn:

• Lichamelijke afhankelijkheid
• Ernstige ontwenningsverschijnselen
• Chronische vermoeidheid
• Ontwikkeling van een longontsteking of chronische bronchitis
• Slaapstoornissen
• Extreme stemmingswisselingen
• Geheugenstoornissen

Het effect van barbituraten kan vier tot zestien uur – en soms nog langer – duren.

Behandeling van barbituratenverslaving

Detoxificatie en afkicken van een barbituratenverslaving kan klinisch plaatsvinden om de patiënt veilig door de ontwenningsverschijnselen heen te loodsen. In sommige gevallen kunnen medicijnen, zoals benzodiazepinen, worden toegediend om de ontwenningsverschijnselen te verzachten.

Verslavingsbehandeling omvat meestal counseling en individuele- of groepstherapie om de onderliggende redenen van de verslaving aan te pakken. Cognitieve gedragstherapie wordt vaak gebruikt, maar ook andere vormen van psychotherapie.

Zorgverleners kunnen patiënten helpen bij de ontwenning door het verstrekken van voeding en emotionele ondersteuning. Ook familie en vrienden worden bij de behandeling en nazorg betrokken, zodat de kans op herstel vergroot wordt.

Verder kan er gebruik worden gemaakt van gemeenschapsondersteuning groepen en herstelprogramma’s, waarbij er een luisterend oor wordt geboden in een veilige omgeving. Zo zijn er hulpgroepen voor mensen met alcoholproblematiek zoals AA, maar zijn er ook ondersteuningsgroepen voor naasten.

Veelgestelde vragen over barbituraten