We weten allemaal dat roken slecht is voor onze gezondheid. Sigaretten bevatten schadelijke stoffen die voor aandoeningen in het hele lichaam kunnen zorgen. Een rookverslaving ontstaat geleidelijk, maar je raakt relatief snel verslaafd aan roken. Stoppen met roken is niet voor iedereen even makkelijk, maar met de juiste begeleiding kunnen rokers van hun nicotineverslaving afkomen.
Wat is een rookverslaving?
Een rookverslaving heet ook wel een tabaksverslaving of nicotineverslaving.
Je bent als roker nicotine verslaafd als:
- Je beter functioneert als je rookt of gerookt hebt
- Je het gevoel hebt dat je moet roken
- Je blijft roken om geen ontwenningsverschijnselen te krijgen
- Je vaker geprobeerd hebt om te stoppen met roken
- Je onrustig wordt als je een tijdje niet rookt
- Je blijft roken terwijl je weet dat dit slecht is voor je gezondheid
Nicotine is de belangrijkste verslavende stof in tabak en is zowel lichamelijk als geestelijk zeer verslavend, omdat je steeds meer tabak nodig hebt om hetzelfde effect te bereiken. De psychische effecten van nicotine kunnen ongeveer 20 minuten aanhouden.
Een sigaret bevat naast nicotine ook stoffen zoals teer en koolmonoxide. Teer kan longkanker veroorzaken en koolmonoxide zorgt ervoor dat de rode bloedcellen minder zuurstof opnemen en door het lichaam vervoeren. Het roken van tabak kan via een sigaret, maar ook via een waterpijp, een e-sigaret of een sisha-pen.
Waarom ben ik verslaafd aan roken?
Je kunt om verschillende redenen snel verslaafd raken aan sigaretten:
- Je lichaam went al snel aan nicotine.
- Tabak werkt kort en snel.
- Als je niet rookt, krijg je last van afkickverschijnselen.
- Je hersenen zullen situaties waarin je rookt koppelen aan het aangename effect van sigaretten. Het gevolg is dat je in die situaties automatisch trek krijgt in een sigaret.
- Een nicotineverslaving veroorzaakt een groot verlangen naar sigaretten.
- Door roken veranderen je hersenen, waardoor je er sneller aan toe zal geven.
Bij verslaafd raken, spelen verschillende zaken een rol. Het beloningscentrum wordt geprikkeld, waardoor je je prettig gaat voelen, en naar dit gevoel ga je sterk verlangen. Je went snel aan nicotine en voelt je beter als je rookt. Wanneer het nicotineniveau in je lichaam te laag is, treden er onthoudingsverschijnselen op. Je gaat roken om van die verschijnselen af te komen. Er ontstaan associaties tussen plekken waar je rookt en het aangename gevoel dat door sigaretten ontstaat. Kom je weer op zo’n plek, dan word je herinnerd aan roken en neemt de behoefte aan een sigaret weer toe. Door roken zal de neocortex in je hersenen steeds minder weerstand bieden aan de impuls om niet te roken. Gevolg: je gaat weer roken.
Wat zijn de gevolgen van roken?
Roken heeft verschillende schadelijke gevolgen, die zich niet alleen aan de binnenkant van je lichaam uiten, maar ook aan de buitenkant:
- Het verhoogt de kans op longkanker en andere kankersoorten (waaronder alvleesklierkanker, borstkanker, baarmoederhalskanker en blaaskanker).
- Het verhoogt de kans op longaandoeningen, waaronder COPD.
- Hart- en vaatziekten (hoge bloeddruk, schade aan bloedvaten, hartaanval, beroerte).
- Onvruchtbaarheid.
De gevolgen van roken aan de buitenkant zijn te merken aan:
- Bruine nagels en aanslag op tanden.
- Een verouderde huid
- Dof haar
- Een slechte adem
- Haren, kleding en woning die naar rook stinken
Wat zijn de symptomen bij een rookverslaving?
Nicotine bereikt ongeveer binnen zeven seconden je hersenen. De milde roes die ontstaat, duurt enkele minuten. Nicotine werkt zowel stimulerend als kalmerend, maar deze effecten zijn slechts tijdelijk.
Mensen die een (slechte) gewoonte hebben gemaakt van roken en dus verslaafd zijn geraakt, hebben last van diverse symptomen:
- Hoesten en andere longklachten
- Verhoogde bloeddruk
- Verslechterde lichamelijke conditie
- Hogere kans op beroerte
- Verminderd reuk- en smaakvermogen
De ontwenningsverschijnselen van roken
Als je eenmaal gewend en verslaafd bent geraakt aan roken en je ineens ermee stopt, zul je last krijgen van bepaalde ontwenningsverschijnselen. Veelvoorkomende ontwenningsverschijnselen zijn:
- Concentratieproblemen
- Slapeloosheid
- Angst
- Grote drang om te roken
- Somber of depressief
- Irritatie, kwaadheid
- Verhoogde eetlust
- Rusteloosheid
- Maag- en darmstoornissen
De verschijnselen worden het sterkst ervaren 24-48 uur na het stoppen. De weken erna zullen deze symptomen langzaamaan verminderen. Echter kunnen sommige verschijnselen, zoals een sombere stemming en verhoogde eetlust, langer aanhouden, soms zelfs enkele maanden.
Stoppen met roken
Wil je graag stoppen met roken? Een rookverslaving is voor iedereen anders. Ook het afkicken kan van mens tot mens verschillen. Er zijn mensen die in één keer kunnen stoppen, terwijl het andere mensen meer moeite kost om van de verslaving af te komen. Voor deze laatste groep is de juiste hulp essentieel.
Stoppen met roken betekent allereerst een stopdatum vastleggen. Ook is het van belang om goed na te denken hoe je gaat reageren op de moeilijke momenten, wanneer je bijvoorbeeld last krijgt van symptomen en je zin hebt in een sigaret. Denk bijvoorbeeld aan sporten, ontspannende activiteiten, of ander soort afleidingen. Vervolgens is belangrijk om met je huisarts te beslissen wat voor middelen je kunt gebruiken. Ook kun je overwegen om hulp te zoeken die bij jouw past, zoals een app, groepstherapie, een zelfhulp programma, of misschien liever persoonlijke begeleiding. Sommige mensen vinden het fijn om hun nicotineverslaving te delen met lotgenoten en kiezen voor een groepstherapie.
Een rookverslaving is een serieuze verslaving die nare consequenties kan hebben. Het kan ziektes veroorzaken waar je aan zou kunnen sterven. Ben je verslaafd aan roken geraakt, zorg dan dat je zo snel mogelijk stappen onderneemt om van je rookverslaving af te komen. Praat met je huisarts en laat je ondersteunen.