Bij cognitieve gedragstherapie word je actief betrokken bij het begrijpen en beïnvloeden van jouw psychologische processen en gedrag. Het kan helpen bij o.a. stressmanagement, het overwinnen van niet-helpende gedachten en het ontwikkelen van positieve gedachten. Het wordt ingezet bij angststoornissen en depressie, maar ook bij het herstellen van je zelfbeeld. Is cognitieve gedragstherapie effectief?
Inhoud
Wat is cognitieve gedragstherapie?
Cognitieve gedragstherapie is een krachtig instrument om jezelf te ontwikkelen en mentaal welzijn te bevorderen. Het omvat een psychotherapeutische aanpak die zich richt op het herkennen en veranderen van onrealistische denk- en gedragspatronen die emotionele uitdagingen en psychologische klachten veroorzaken. Cognitieve gedragstherapie gaat ervan uit dat er een verband bestaat tussen onze gedachten, emoties en gedrag.
Wat is gedragstherapie?
Gedragstherapie is een therapie waarbij het gedrag centraal staat. Het is een vorm van psychotherapie die zich concentreert op het begrijpen en aanpassen van gedragspatronen die negatieve gevoelens of andere problemen veroorzaken. Aangenomen wordt dat gedrag aangeleerd is en dus gewijzigd kan worden door specifieke cognitieve oefeningen.
Binnen gedragstherapie brengen therapeut en cliënt samen het problematische gedrag en de daarbij horende omstandigheden in kaart. Vervolgens helpt de therapeut de cliënt om te reageren met beter passende gedragspatronen op deze omstandigheden. Deze behandeling richt zich meestal op het nu en heeft als doel vaardigheden te ontwikkelen om specifieke uitdagingen aan te pakken.
Wat zijn de principes van cognitieve gedragstherapie?
De principes van cognitieve gedragstherapie zijn cognitie, gedrag en de interactie tussen deze twee:
Cognitieves
Dankzij cognitieve vaardigheden, zoals o.a. waarneming, intelligentie, taal, en geheugen, zijn we in staat kennis op te nemen en te verwerken. Naarmate we ouder worden gaan deze vaardigheden langzaam achteruit, maar bij een stoornis kunnen deze functies plotseling drastisch achteruit gaan.
Gedrag
Cognitieve vaardigheden spelen een grote rol bij het ontwikkelen en veranderen van gedragsgewoonten. Bijvoorbeeld: depressieve mensen bekijken situaties altijd vanuit een negatief standpunt. Het leren toepassen van bepaalde cognitieve processen, zoals motivatie of zelfcontrole, kan helpen bij het behandelen van de depressie en zorgt voor nieuwe gedachten en gedrag.
Interactie tussen cognities en gedrag
Cognitieve vaardigheden en gedrag zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en beïnvloeden elkaar op verschillende manieren. Cognitieve vaardigheden omvatten de mentale processen die betrokken zijn bij het begrijpen, verwerken en toepassen van informatie. Gedrag daarentegen omvat de handelingen, reacties en keuzes die iemand maakt als respons op diverse situaties.
Hoe werkt CGT in de praktijk?
In elke cognitieve therapie sessie staat de patiënt centraal. De behandeling is aangepast aan de behoeften en doelen van de patiënt. CGT moedigt actieve betrokkenheid aan van zowel de therapeut als de patiënt, en streeft naar het aanleren van concrete vaardigheden die de patiënt in staat stellen om effectiever om te gaan met emotionele uitdagingen en bepaalde situaties.
Een typische CGT therapie omvat verschillende stappen:
- Probleemidentificatie en doelstellingen
- Uitleg CGT
- Gedachten herkennen en accepteren
- Gedachten onderzoeken
- Identificeren gedragspatroon
- Oefeningen in het dagelijks leven in praktijk brengen
- Gedachten, gevoelens en gedrag evalueren
- Terugvalstrategieën
- Evaluatie
Toepassingen van CGT
Cognitieve gedragstherapie is een vaak toegepaste therapievorm die zowel op het heden als de toekomst is gericht. Het wordt vaak toegepast in de behandeling van:
- ADHD
- Angststoornissen
- Depressie
- Dwangneurose
- Burn-out
- Eetstoornissen
- Impuls- en psychosomatische problemen
- Opstandig gedrag bij kinderen of jongeren
Angststoornissen
Cognitieve Gedragstherapie (CGT) is een effectieve behandeling voor angststoornissen. Door cognitieve therapie gaat een cliënt leren betere denkpatronen en meer realistische standpunten te ontwikkelen. Cognitief gedragstherapeuten moeten in eerste instantie bepalen om welke angststoornis het gaat:
- Gegeneraliseerde angststoornis: door het toepassen van mindfulness en ontspanningstechnieken leert men meer in het nu te leven. Angstige gedachten worden geïdentificeerd en vervangen door betere gedachten. Gedragsactivatie wordt aangemoedigd.
- Paniekstoornis: patiënten onderzoeken onrealistische overtuigingen die paniekaanvallen uitlokken en werken aan het vervangen ervan door meer realistische gedachten. De cognitief gedragstherapeut maakt gebruik van gecontroleerde blootstelling om de angstreactie te verminderen. Er wordt gewerkt aan ademhalingsoefeningen en ontspanningstechnieken.
- Sociale angststoornis: patiënten leren negatieve overtuigingen over zichzelf en anderen te identificeren in sociale situaties. Cognitieve gedragstherapeuten leren hen assertiviteitsvaardigheden die helpen om hun zelfvertrouwen te vergroten. Patiënten worden aangemoedigd te experimenteren met hun nieuwe denkmanieren en handelen in sociale situaties.
Stemmingstoornissen
Cognitieve Gedragstherapie (CGT) kan doeltreffend worden toegepast bij de behandeling van depressie en bipolaire stoornis:
- Depressie: patiënten leren zelfkritische, negatieve gedachten te identificeren en uit te dagen. Ze werken aan het vervangen van deze gedachten door positievere denkpatronen. Depressie leidt tot inactiviteit, cognitieve therapie richt zich op het geleidelijk activeren van positieve activiteiten. Zo ontwikkelt men een gezonde, dagelijkse routine. Patiënten registreren hun stemming, activiteiten en gedachten om inzicht te krijgen in patronen.
- Bipolaire stoornis: cognitieve gedragstherapie werkt voor verschillende fases in een bipolaire stoornis. In de depressieve fase worden zelfkritische gedachten aangepakt. Patiënten worden aangemoedigd actief te blijven. In de manische fase leren patiënten door zelfmonitoring hun stemming, energieniveaus en activiteiten te registreren om vroege tekenen te herkennen.
Eetstoornissen
Wetenschappelijk onderzoek wees uit dat CGT effectief is bij eetstoornissen zoals anorexia nervosa en boulimia nervosa. Cognitieve gedragstherapie (CGT) is hier vooral gericht op het ontwikkelen van een normaal eetpatroon en disfunctionele cognities over eetgedrag, lichaams en -gewicht te veranderen.
Verslavingsproblematiek
Meer dan de helft van alcoholverslaafden of drugsverslaafden heeft baat bij CGT. CGT gaat ervan uit dat je negatieve gevoelens en je gedrag niet voortkomen uit bepaalde gebeurtenissen, maar uit de manier waarop je dingen ziet.
Posttraumatische stressstoornis (PTSS)
Een posttraumatische stress-stoornis kan op verschillende manieren behandeld worden. Cognitieve gedragstherapie en EMDR zijn de meest bekende PTSS-behandelingen. Onder cognitieve gedragstherapie valt o.a. exposure therapie.
Persoonlijkheidsstoornissen
Met behulp van cognitieve gedragstherapie, psychotherapie, psycho-educatie en schematherapie, focus je op emoties en sociale contacten. De behandeling bij persoonlijkheidsstoornissen richt zich op wantrouwen, angst en afstandelijkheid in het contact met anderen.
Veelgestelde vragen over cognitieve gedragstherapie
Wat valt onder cognitieve gedragstherapie?
Onder cognitieve gedragstherapie valt een breed scala aan technieken en interventies die gericht zijn op het begrijpen en veranderen van schadelijke denk- en gedragspatronen die emotionele problemen en psychologische klachten veroorzaken. Enkele van de belangrijkste elementen en technieken die onder CGT vallen, zijn o.a. het leren herkennen van negatieve gedachten en deze te vervangen door gezonde denkpatronen, zelfmonitoring, psycho-educatie, het uitproberen van nieuwe gedrags- en denkpatronen en mindfulness.
Wat doet een cognitieve gedragstherapeut?
Een cognitieve gedragstherapeut zoekt in de menselijke geest naar een verklaring van het tot stand komen van bepaald gedrag, waarbij hij gebruik maakt van wetenschappelijk onderbouwde methodes. Volgens de cognitieve psychologie hangt menselijk gedrag samen met de innerlijke processen in de menselijke geest. Cognitieve psychologie gelooft de visie dat menselijk gedrag slechts het gevolg is van prikkels niet.
Wordt cognitieve gedragstherapie vergoed door mijn verzekering?
Ja, behandelingen voor cognitieve gedragstherapie vallen onder de GGZ en worden vergoed vanuit de basisverzekering.