Antidepressiva: Definitie, verslaving en behandeling

Antidepressiva zijn medicijnen die voorgeschreven worden om de symptomen van verschillende vormen van depressie te behandelen. Hoewel antidepressiva een minder groot risico op verslaving en misbruik vormen dan sommige andere medicijnen, is er toch een risico.

Lees hier meer over een medicijnverslaving

Depressie in het kort

Bij een depressie is er sprake van een stemmingsstoornis waarbij er een verlies van levenslust is of een zeer droevige gemoedsstemming. Een depressieve episode vindt plaats wanneer de depressieve symptomen zich voordoen en als depressieve klachten blijven terugkeren, spreken we van recidiverende depressies.

In het geval van een ernstige depressie kunnen psychotische kenmerken voorkomen. Dat heet een psychotische depressie, waarbij patiënten wanen kunnen krijgen over schuld, dood of armoede.

Wat zijn antidepressiva?

Antidepressiva helpen depressie en angstgevoelens te behandelen door bepaalde stoffen, de neurotransmitters in de hersenen, uit te balanceren. Mensen met bepaalde psychische stoornissen, of mensen met een depressie, krijgen gewoonlijk antidepressiva voorgeschreven om de symptomen onder controle te houden.

Er zijn veel verschillende soorten antidepressiva, die elk op een andere manier werken. De meeste antidepressiva werken bijvoorbeeld door serotonine, een natuurlijke chemische stof in het lichaam, te verhogen om de stemming te stabiliseren. Het helpt om ongewenste symptomen zoals extreme droefheid, angst en obsessief-compulsieve stoornis symptomen kwijt te raken.

In 2011-2014 nam 12,7% van de personen van 12 jaar en ouder, 8,6% van de mannen, en 16,5% van de vrouwen in de afgelopen maand antidepressiva.

Langdurig gebruik van antidepressiva is heel gewoon, maar toch vragen veel patiënten zich af hoe lang ze de medicatie moeten innemen. Gewoonlijk schrijven artsen dit soort medicatie voor minstens een jaar voor, zodat de patiënt het volledige effect van het middel kan krijgen. Een andere reden is dat een depressie vier tot acht maanden kan aanhouden, wat betekent dat je genoeg tijd nodig hebt om het medicijn de depressie te laten bestrijden, ook als deze voorbij is. Na zes tot negen maanden het medicijn te hebben geslikt, is het vaak een persoonlijke keuze of de patiënt vindt dat hij het medicijn niet meer nodig heeft, of dat hij liever nog wat langer doorgaat. Stoppen moet echter wel geleidelijk gebeuren.

Soorten antidepressiva

Er zijn vijf soorten antidepressiva, die we hieronder uitgebreid zullen bespreken.

Serotonine en Noradrenaline Heropname Inhibitoren (SNRI’s) en Selectieve Serotonine Heropname Inhibitoren (SSRI ‘s)

SNRI’s en SSRI ‘s behandelen beide depressie door serotonine te gebruiken, maar op verschillende manieren. Ze vallen beiden onder de moderne antidepressiva.

SNRI’s hebben niet alleen een antidepressieve werking, maar worden ook bij andere stemmingsstoornissen voorgeschreven en soms zelfs bij Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD), fibromyalgie, menopauzale symptomen en chronische neuropathische pijn. Iedereen die aan angst lijdt, kan deze medicijnen ook voorgeschreven krijgen.

Het werkt door de niveaus van serotonine en noradrenaline in het brein te verhogen om de chemische stoffen die de gemoedsstemming beïnvloeden in evenwicht te brengen. Voorbeelden van SSRI’s zijn venlafaxine, duloxetine en nefazodon.

SSRI ‘s zullen eerder voorgeschreven worden bij depressie omdat de bijwerkingen van deze soorten veel minder zijn dan die van andere soortgelijke medicijnen. SSRI ‘s blokkeren de heropname van serotonine, waardoor dit stofje binnen de synaps blijft en zo een evenwichtigere en stabielere stemming mogelijk wordt gemaakt door de betere communicatie van boodschappen binnen het lichaam. Voorbeelden van SSRI’s zijn fluoxetine, sertraline, paroxetine en citalopram.

Zowel SNRI’s als SSRI’s komen met hun eigen reeks bijwerkingen, die overigens erg op elkaar lijken. Veel mensen ervaren er maar een paar, terwijl anderen meer last hebben van bijwerkingen. Het hangt ervan af welk antidepressivum je neemt en ook van je medische voorgeschiedenis en tolerantie voor soortgelijke middelen.

Bijwerkingen:

• Lage bloedsuiker
• Uitslagen
• Droge mond
• Constipatie of diarree
• Slapeloosheid
• Hoofdpijn
• Duizeligheid
• Angstgevoelens
• Sedatie
• Gewichtsverlies

Tricyclische Antidepressiva (TCA’s)

TCA’s zijn genoemd naar de drie ringen in hun chemische samenstelling.

TCA’s vallen onder de klassieke antidepressiva, die eind jaren vijftig zijn ontdekt. Klassieke antidepressiva werken waarschijnlijk beter dan de moderne antidepressiva bij het behandelen van ernstige depressies en bij depressies met psychotische kenmerken. Echter, een nadeel van klassieke antidepressiva is dat ze erg gevaarlijk kunnen zijn bij een overdosis.

Een tricyclisch antidepressivum verhoogt de niveaus van noradrenaline en serotonine, beide neurotransmitters die de werking van een andere neurotransmitter, acetylcholine, blokkeren. Dit soort medicatie behandelt naast een depressie ook fibromyalgie, een spierziekte die pijn en vermoeidheid opwekt.

Een voorbeeld van een TCA is amitriptyline, dat voorgeschreven wordt bij chronische pijn, en dan voornamelijk neutropatische pijn.

Enkele bijwerkingen van het gebruik van Tricyclische Antidepressiva zijn:

• Aanvallen
• Slaapproblemen (moeite om in slaap te vallen en te blijven)
• Angstgevoelens
• Hypertensie
• Misselijkheid/braken
• Gewichtstoename of -afname
• Droge mond
• Zweten
• Duizelig/lichtheid in het hoofd
• Rusteloosheid
• Slaperigheid
• Racende hartslag
• Constipatie
• Lage bloeddruk
• Uitslag/ netelroos

Monoamine Oxidase Inhibitoren (MAO-remmers)

Een ander antidepressivum is de MOA-remmer. MAO-remmers worden meestal pas voorgeschreven wanneer andere antidepressiva niet effectief waren omdat ze in combinatie met bepaalde voedingsmiddelen of medicijnen een gevaarlijk hoge bloeddruk kunnen veroorzaken.

Een enzym dat monoamine oxidase heet, is betrokken bij het verwijderen van de neurotransmitters noradrenaline, serotonine, en dopamine uit de hersenen. Dit gebeurt op natuurlijke wijze. Monoamine Oxidase Inhibitoren verhinderen dit, waardoor meer van deze hersenchemicaliën beschikbaar komen om veranderingen teweeg te brengen in zowel cellen als circuits die door depressie zijn aangetast.

Bijwerkingen van MAO-remmers zijn o.a.:

• Wazig zien
• Aanvallen
• Hoofdpijn en duizeligheid
• Hypertensie
• Gewichtsverlies en gewichtstoename
• Oedeem
• Droge mond
• Misselijkheid
• Diarree
• Constipatie
• Sufheid
• Huidreacties

Noradrenaline en Specifieke Serotoninerge Antidepressiva (NaSSA’s)

De laatste soort antidepressiva zijn NaSSA’s. Omdat het brein van een depressief persoon een inefficiënt niveau van monoamine neurotransmitters heeft, beogen NaSSA’s de concentratie van deze neurotransmitters te verhogen.

NaSSA’s hebben een dubbel werkingsmechanisme dat de concentratie van noradrenaline en serotonine in de synaptische spleet en presynaptische cel verhoogt tot binnen normale marges. NaSSA’s blokkeren negatieve terugkoppelingseffecten op de afscheiding van beide neutrotransmitters door de presynaptische cel. Deze werking verhoogt de concentraties van de neurotransmitters in de synaptische spleet. Ze blokkeren ook sommige serotoninereceptoren op de postsynaptische cel, waardoor de serotonine neurotransmissie versterkt wordt. Terwijl het geneesmiddel deze chemische stoffen doet toenemen, laten de hersenen uiteindelijk meer gestabiliseerde stemmingen toe en een afname van negatieve symptomen.

Bijwerkingen van NaSSA’s kunnen zijn:

• Sedatie
• Wazig zicht
• Duizeligheid en hoofdpijn
• Gewichtstoename
• Droge mond
• Aanvallen
• Flauwvallen

Verslaving aan antidepressiva

Artsen stellen vaak een verkeerde diagnose van droefheid als depressie, waardoor een patiënt de kans krijgt verslaafd te raken aan een middel dat hij in eerste instantie nooit nodig had.

Antidepressiva zijn anders dan andere vaak misbruikte drugs. Ze maken je niet high en doen je niet hunkeren naar een volgende dosis. Daarom geloven velen dat antidepressiva niet verslavend zijn. Je voelt de effecten van dit soort geneesmiddelen pas twee tot vier weken later en soms duurt het wel zes weken. Een patiënt kan denken dat het middel niet werkt, waardoor hij geneigd wordt om meer te nemen. Dit vergroot de kans dat je meteen een tolerantie voor het middel ontwikkelt.

Wie toch antidepressiva misbruikt om de effecten ervan te voelen, mengt ze vaak met alcohol, een actie die nooit wordt aanbevolen. Hoewel antidepressiva geen “uppers” zijn, is het toch tamelijk gevaarlijk om alcohol en antidepressiva tegelijk te gebruiken vanwege de vermenging van hun tegengestelde effecten op elkaar. Alcohol mengen met de medicijnen kan de depressie mogelijk verergeren en een overdosis veroorzaken.

Ontwenningsverschijnselen

De intensiteit van het afkicken van antidepressiva hangt helemaal af van het soort pil en hoe lang je het gebruikt hebt. Het afkicken van het middel zal niet zo intens zijn als bij andere zware drugs; maar je kunt nog wel een paar ongemakkelijke bijwerkingen ervaren die een paar maanden kunnen aanhouden, zoals angstgevoelens, nachtmerries en pijn.

Als je het middel al een tijdje gebruikt en je de dosis hebt verhoogd, is het niet aan te raden plotseling te stoppen. Een antidepressivum succesvol beëindigen doe je door middel van geleidelijk afbouwen. Je gaat bijvoorbeeld eerst van een hele naar een halve dosering. In het algemeen wordt tapering off van het middel aangeraden, waarbij de patiënt geleidelijk de dosis afbouwt tot het gebruik helemaal gestopt is. Dit gaat allemaal in nauw overleg met de huisarts of psychiater.

Als je het middel korte tijd gebruikt hebt en je beseft dat je het niet meer nodig hebt om je depressie te bestrijden, praat dan met een arts of psychiater over stoppen. Je kunt minder negatieve bijwerkingen ervaren na een kortere periode op het middel.

Behandeling vinden voor antidepressiva verslaving

Antidepressiva kunnen een effectieve manier zijn om depressies te overwinnen, maar een verslaving aan dergelijke geneesmiddelen kan alles nog erger maken. Je weet misschien niet dat je verslaafd bent tot je merkt dat je je dosis verhoogt als gevolg van een opgebouwde tolerantie. Als je merkt dat je met depressie worstelt en denkt dat je misschien aan antidepressiva verslaafd bent geraakt, neem dan vandaag nog contact op met een behandelaar om mogelijkheden voor een betere toekomst te ontdekken. Een detox programma en therapie in een herstelcentrum kunnen je op weg zetten naar het overwinnen van je verslaving.

Een ander middel dat geen antidepressivum is maar wel kan helpen als je lichte tot matige depressieve klachten hebt, is Sint-Janskruid. Sint-Janskruid is een kruidenmiddel dat de gemoedsstemming verbetert. Het is dus zeker de moeite waard om dit te gaan slikken voordat je het nemen van medicijnen overweegt.