Psychotherapie: Typen, toepassingen en behandeling

Psychotherapie, een veelbesproken onderwerp waarbij de meningen en ervaringen uiteenlopen, is een krachtige methode om diverse psychische stoornissen en problematieken aan te pakken. Van depressie tot verslavingen en van angststoornissen tot relatieproblemen; psychotherapie biedt vaak uitkomst.

In dit uitgebreide artikel gaan we dieper in op wat psychotherapie precies inhoudt, welke verschillende typen en toepassingen er zijn, en wat de voor- en nadelen van deze behandelmethode kunnen zijn. We belichten tevens hoe het wordt toegepast bij verscheidene verslavingen en beantwoorden enkele veelgestelde vragen rondom dit onderwerp.

Wat is psychotherapie?

Psychotherapie is een doeltreffende benadering om psychische stoornissen aan te pakken. Deze aanpak draait vooral om gesprekken tussen de patiënt en psychotherapeut. De duur van de behandeling kan variëren, van een korte behandeling tot een langere bij ernstigere kwesties.

Er kunnen verschillende therapievormen worden toegepast. Zowel jonge kinderen als ouderen, echtparen, gezinnen of groepen kunnen baat hebben bij psychotherapie om hun welzijn te verbeteren. Soms wordt het resultaat echter pas na een jaar zichtbaar.

Verschillende soorten psychotherapie

Er bestaan verschillende psychotherapeutische behandelingen en elke hanteert een eigen, unieke benadering. Sommige richten zich op het effectief corrigeren van negatieve gedachten, terwijl andere juist leren om deze gedachten niet te zwaar te nemen.

• Persoonsgerichte experiëntiële psychotherapie: hierbij draait het om hoe de patiënt zich voelt, wat deze over zichzelf denkt en hoe hij met anderen omgaat. Denk bijvoorbeeld aan Cognitieve gedragstherapie en Schematherapie.
• Systeemtherapie: bij deze therapie gaat het om psychische problemen die niet alleen door jezelf komen, maar ook door je omgeving. Relatietherapie en gezinstherapie vallen hieronder.

Wat zijn de voordelen van psychotherapie?

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat psychotherapie op diverse manieren een krachtige behandelmethode is voor emotionele-, gedrags- en psychische stoornissen. Hoewel er vroeger enige twijfel bestond onder psychotherapeuten over de effectiviteit van deze aanpak, hebben studies in de jaren ’90 – zoals die van M. Seligman in American Psychologist en K. Howard et al. – aangetoond dat psychotherapie in verschillende situaties een positief effect heeft.

De voordelen van psychotherapie zijn:

• Toenemend zelfbewustzijn en persoonlijke groei
• Het bevorderen van geestelijke gezondheid
• Versterking van relaties en communicatie
• Vermindering van symptomen

Wat zijn de nadelen van psychotherapie

Ondanks het succes van diverse vormen van psychotherapie, moeten ook enkele mogelijke nadelen in overweging worden genomen. In bepaalde situaties en voor sommige mensen werkt psychotherapie niet. Psychotherapie neemt meestal enkele maanden in beslag en is hard werken, waardoor het dus een actieve inzet van de patiënt vereist.

Voor sommige patiënten kan het bovendien lastig zijn om zich tijdens sessies open te stellen voor de therapeut, met wie volgens R. Rizq et al. in Counselling Psychology Quarterly een diepgaande band moet worden opgebouwd. Hierdoor geven sommigen mogelijk de voorkeur aan een andere vorm van behandeling, zoals medicatie.

De nadelen van psychotherapie zijn:

• Tijd die nodig is voor de therapie
• Kosten van de behandeling
• Gevoelens van kwetsbaarheid tijdens de sessies
• Het vinden van de juiste therapeut kan lastig zijn

Toepassing van psychotherapie bij verslavingen

In de strijd tegen verslavingen, hebben verschillende vormen van psychotherapie zich bewezen als waardevolle instrumenten, ieder met een eigen invalshoek. Deze behandelmethodes richten zich op het begrijpen en veranderen van gedrag, denkpatronen en emoties. Dit speelt een cruciale rol bij het overwinnen van moeilijke situaties als depressie, angsten, pijnlijke gevoelens en verkeerde gedachten die gepaard gaan met verslaving.

Psychotherapie bij alcohol- en drugsmisbruik

Psychotherapie wordt vaak ingezet voor de behandeling van alcohol– en drugsmisbruik. Het richt zich op het identificeren van en leren omgaan met onderliggende psychologische- en emotionele factoren die bijdragen aan verslavingsgedrag.

Cognitieve gedragstherapie en motivatie-interviews worden o.a. gebruikt om inzicht te krijgen in de aard van de klachten, copingvaardigheden te ontwikkelen en positieve gedragsverandering te bevorderen. De verslaving én de oorzaken worden aangepakt.

Psychotherapie bij eetverslavingen

Psychotherapie speelt een cruciale rol bij het onderzoeken en behandelen van de emotionele- en psychologische factoren achter ongezond eetgedrag. Dialectische gedragstherapie en interpersoonlijke psychotherapie ondersteunen patiënten bij het opbouwen van een positieve relatie met voeding en hun lichaam.

Lees hier meer over eetverslavingen.

Psychotherapie bij gokverslavingen

Psychotherapie methodes kunnen bovendien dwangmatig gokgedrag aanpakken; het gaat hier om inzicht krijgen in onderliggende psychologische triggers. Cognitieve gedragstherapie en exposuretherapie kunnen worden gebruikt om ongezonde denk- en gedragspatronen te doorbreken.

De patiënt leert alternatieve manieren te ontwikkelen om met stress om te gaan en positieve vrijetijdsbestedingen te vinden, zodat het verlangen naar gokken wordt verminderd.

Psychotherapie bij seksverslavingen

Bij seksverslavingen biedt psychotherapie een gestructureerde aanpak om inzicht te krijgen in de emotionele- en relationele drijfveren achter obsessief seksueel gedrag. Herstelgerichte benadering en groepstherapie kunnen zorgen voor het herstellen van gezonde seksuele grenzen en het ontwikkelen van zelfbeheersing. Het doel is om seksuele gezondheid en de balans daarin te bereiken.

Veelgestelde vragen over psychotherapie