Stress op de werkvloer staat op nummer 1 van de beroepsziekten. Ieder jaar loopt meer dan een miljoen mensen het risico op een burn out en andere werkgerelateerde emotionele problemen. Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor de mentale gezondheid van medewerkers. En dat is ook niet meer dan terecht, want gelukkig en gezond personeel produceert meer, en verzuimt minder.
Kosten verzuim
In ons land zijn de grootste psychische redenen voor langdurige absentie op de werkvloer angst, depressie en burnout. De drie symptomen die het meest voorkomen zijn slaapproblemen, piekeren en het ervaren van teveel werkstress.
Verzuim kost werkgevers veel geld en kan wel 300 euro per dag betekenen. Volgens TNO kostte in 2018 een burnout het Nederlandse bedrijfsleven 3,1 miljard euro.
Daarnaast is ook het aantal dagen afwezigheid door werkstress in 2019 (30 dagen) gestegen ten opzichte van 2015 (24 dagen).
NEA
De Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) is een grootschalige enquête onder de beroepsbevolking in Nederland. Het doel is in kaart brengen van de kwaliteit van de arbeid, waarbij er informatie wordt verzameld over arbeidsomstandigheden, arbeidsongevallen, arbeidsverhoudingen, etc. De enquête wordt uitgevoerd door het CBS en TNO, in samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
De respondenten zijn werknemers met een leeftijd van 15 tot en met 74 jaar. De NEA wordt ieder jaar uitgevoerd sinds 2005.
De beroepsziekten die in 2020 door werknemers in de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden het vaakst werden gerapporteerd, zijn overspannenheid/burn-out (2,6%), klachten aan de arm, nek, schouder, arm, pols of hand (1,8%) en lage rug aandoeningen (1,4%).
Resultaten burn out
Uit de resultaten van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden leiden we af dat tussen de jaren 2014 en 2018 het percentage mensen met een burnout is toegenomen van 14 naar 17 procent, daarna stabiliseerde het. Tijdens de Coronavirus periode is het aandeel werknemers met een burnout stabiel gebleven.
Eind 2019 (en 2018) had 17% van de werknemers burnout symptomen en eind 2020 was dat 16% van de werknemers die op locatie zijn blijven werken. Mensen rapporteerden in 2020 voornamelijk psychische vermoeidheid door arbeid. Klachten kwamen in het onderwijs (21%) en de ICT (18%) vaker voor dan gemiddeld.
De meldingen van burnout als beroepsziekte door een bedrijfsarts, bedroeg in 2015 1.989 mensen en in 2018 was dat 1.712. Het aantal meldingen is in de periode 2012 – 2017 erg gestegen. Daarna nam het aantal meldingen af, en in 2019 werden er 1.664 meldingen gedaan. Dit is bijna 75% van het totaal aantal meldingen voor psychische problemen (2.222) van dat jaar.
Mannen vs vrouwen
De verschillen tussen mannen en vrouwen zijn ook zichtbaar. In 2007 ging het om een percentage van 11,6% voor mannen en 10,9% voor vrouwen die burn out verschijnselen rapporteerden. In 2018 was dit 16,4% (mannen) en 18,1% (vrouwen). Tot 2013 verliep de trend van beide geslachten ongeveer gelijk, maar vanaf 2013 zien we een sterkere stijging onder de vrouwen.
Het blijkt uit de cijfers dat ook in 2020 vrouwen (17%) vaker symptomen van een burnout rapporteerden dan mannen (15%). Daarnaast ervoeren vrouwen vaak een hogere PSA, meer dan bij mannen het geval was. Vrouwen gaven verder in meerdere gevallen aan hoge taakeisen te hebben, lage autonomie en een hoge emotionele belasting. Ook kunnen we zien dat vrouwen in mindere mate moeilijkheden ondervonden met een werk-prive disbalans en ook niet zo veel problemen ervoeren met de moeilijkheidsgraad van hun baan. Deze verschillen tussen mannen en vrouwen kunnen te maken hebben met de psychosociale arbeidsbelasting in bedrijfstakken waar normaal gesproken veel vrouwen werken.
Jong vs oud
Verder is er uit de cijfers van het onderzoek gebleken dat zowel de jongere werknemers (11%) als de oudere van 65 tot 75 jaar (7%) minder vaak burn out klachten hebben in vergelijking met de andere leeftijdsgroepen.
Ook al is het aandeel werknemers nu misschien stabiel, het aantal arbeiders met een burn out is nog steeds te hoog en (betere) preventiemaatregelen zijn vereist.
Nederland vs andere landen
In een studie waarbij de burn out cijfers van verschillende landen in Europa werden vergeleken, is gebleken dat ons land het laagst scoort. De studie includeerde 35 Europese landen en is uitgevoerd door een hoogleraar uit Utrecht, professor Wilmar Schaufeli.
Het is de eerste studie die de verschillen in burn out cijfers onderzoekt in Europa, gebaseerd op de zesde European Working Conditions Survey waarvoor 44.000 werknemers ondervraagd zijn.
De landen die het hoogst scoren, zijn Luxemburg, Slovenië en Frankrijk. Over het algemeen is het zo dat in economisch zwakkere landen waar veel uren wordt gewerkt, de burn out cijfers hoger zijn dan in landen waar beter wordt gepresteerd en waar arbeidskrachten een lager aantal uren werken. Een van de stellingen was ‘ik voel me uitgeput aan het einde van de werkdag’, waarbij men een cijfer van 1 (nooit) tot 5 (altijd) moest geven. Het gemiddelde cijfer in ons land is 2,68, en het gemiddelde in Europa 3,10. Andere landen die laag scoorden waren Noorwegen, Denemarken, Finland en Zweden.
Omdat burn out geen medische diagnose is, is het dus een lastige conditie om vast te stellen. Waar men het wel over eens is, is dat mentale uitputting een bepalende factor is, en dat is een pijler die in deze studie gemeten is.
Nederland: een van de meest gelukkige landen
Ook al hebben we in Nederland vaak het gevoel dat we collectief last hebben van een burn out, is het toch opmerkelijk dat we het laagst scoren in Europa.
Uit het World Happiness Report van de VN en de World Database of Happiness van professor Ruut Veenhoven is eerder al gevonden dat wij in de top 5 staan van meest gelukkige landen. Uit een ander onderzoek van Schaufeli is daarnaast gebleken dat, als we het hebben over werk, Nederlanders het meest bevlogen zijn.
Wanneer heb je een burn-out?
Dokters of bedrijfsartsen zijn bevoegd om een diagnose te stellen van een burn out. Dat gebeurt aan de hand van de volgende drie criteria:
- Overspannenheid
- De symptomen zijn meer dan zes maanden geleden begonnen
- Vermoeidheid en uitputting die sterk op de voorgrond staan
De meeste bedrijfsartsen werken samen met psychologen en wijzen hun patiënten door.
In de eerste fase van een burn out is vooral stress aanwezig die lang aanhoudt en chronisch aan het worden is. Na de diagnose volgt er een plan van aanpak. Wat zijn de oorzaken van de burn out en wat kan eraan gedaan worden? De uitvoering van het plan moet ervoor zorgen dat de persoon beter wordt en er sterker uitkomt.
Opeenstapeling van factoren
Het aanpakken van een burnout is niet altijd even makkelijk, omdat er in de meeste gevallen niet een oorzaak of verklarende factor is. Vaak gaat het om een opstapeling van factoren. Deze factoren kunnen te maken hebben met iemands functie, maar ook met de persoon zelf en de maatschappij. Veelvoorkomende oorzaken zijn mentale overbelasting op de werkvloer, een disbalans tussen werk en privéleven en een gebrek aan veerkracht.
Behandeling
Zoals je hebt kunnen lezen, zijn stress en vermoeidheid grote emotionele problemen, en een burn out heeft daarom vaak een behandeling nodig. Er zijn verschillende soorten therapieën, en afhankelijk dan de persoon en de situatie, kan de ene behandeling beter werken dan de ander. Het is belangrijk om informatie in te winnen bij een (bedrijfs)arts om te begrijpen welke behandeling voor jou het beste zal werken. Neem je situatie serieus, trek op tijd aan de bel en ga op zoek naar de juiste zorg.
Lees hier meer over burn out behandeling.