Modafinil: prestatieverhogend medicijn

Modafinil is een ‘smart drug’ die eigenlijk bedoeld is voor patiënten die lijden aan narcolepsie, een slaapziekte. Echter wordt het, net als ritalin, illegaal gebruikt als pepmiddel door onder andere studenten om de cognitieve prestaties te verbeteren.

Modafinil kan vervelende bijwerkingen tot gevolg hebben en er bestaat een kans op het ontwikkelen van afhankelijkheid. Een medicijnverslaving komt vaker voor dan de meeste mensen denken en is een serieus probleem. De gevolgen ervan zijn vergelijkbaar met andere verslavingen.

Wat is modafinil en hoe werkt het? Wat zijn de effecten en bijwerkingen en door wie wordt het gebruikt? In dit artikel krijgt je antwoord op deze en andere vragen.

Wat is modafinil?

Modafinil is een geneesmiddel dat de aandacht verbetert en slaperigheid en slaapaanvallen voorkomt. Het middel zorgt ervoor dat je overdag alerter bent en niet zomaar in slaap valt.

Artsen schrijven het middel voor bij extreme slaperigheid overdag, zoals bij narcolepsie. Het werkt echter niet tegen de spierverslapping of spierverlamming die gepaard gaat met deze aandoening.

In Amerika wordt modafinil ook voorgeschreven aan medewerkers die in ploegdiensten werken en op onregelmatige basis nachtdiensten draaien. Daarnaast gebruikte het Amerikaanse leger dit middel om piloten van gevechtsvliegtuigen langer scherp te houden.

Narcolepsie

Narcolepsie is een zeer zeldzame een slaap- en waakstoornis waarbij mensen last hebben van plotselinge slaapaanvallen overdag. Ook is de nachtrust bij mensen met deze stoornis vaak onderbroken, wat ervoor zorgt dat ze zich overdag moe voelen. Veel mensen hebben daarnaast last van kataplexie, ofwel spierverslappingen. Spieren verslappen daarbij als reactie op hevige emoties. Zo’n aanval duurt kort, namelijk een aantal seconden tot hooguit een paar minuten. Men kan bij deze aanval gewoon bij bewustzijn zijn.

Daarnaast kunnen mensen last hebben van slaapverlammingen, waarbij de spieren vlak voor het in slaap vallen – of als de persoon net wakker wordt – verslappen. Gevolg is dat je je even niet kunt bewegen. Verder komen ook zeer levendige dromen voor. De oorzaak van narcolepsie is vooralsnog onbekend.

Werking

Hoe modafinil precies werkt, is nog onduidelijk. Wat we wel weten is dat het de waakzaamheid verhoogt alsook het niveau van alertheid overdag.

Neurotransmitters

Modafinil verhoogt de beschikbaarheid van neurotransmitters in de hersenen, waardoor bepaalde hersengebieden actief of juist inactief worden en in meer of juist mindere mate met elkaar in contact staan. Het middel verhoogt de aanmaak van de neurotransmitters dopamine en glutamaat, die beide verband houden met verhoogde activiteit. Ook zorgt modafinil ervoor dat de aanwezigheid van de neurotransmitter GABA wordt geremd. GABA houdt de hersenen in balans en remt overactieve hersengebieden af.

Wat zijn de bijwerkingen van modafinil?

Volgens onderzoekers van Harvard en Oxford is het middel veilig te gebruiken op de korte termijn. Het kent over het algemeen weinig bijwerkingen en ook lichamelijke gewenning is onwaarschijnlijk. Echter, is er over de gevaren op lange termijn nog weinig bekend.

Het gebruik van modafinil kan wel gepaard gaan met een aantal bijwerkingen die voornamelijk verband houden met het centrale zenuwstelsel.

Dit zijn enkele bijwerkingen van Modafinil:

• Droge mond
• Hoofdpijn
• Duizeligheid
• Verwardheid
• Wazig zien
• Lichamelijke onrust
• Irritatie, nervositeit en agressief naar anderen
• Verminderde sociale interesse
• Verminderd libido
• Maag-darm klachten (buikpijn, misselijkheid, diarree, verstopping)

Wat zijn de effecten van modafinil?

Dit zijn de effecten van Modafinil:

• Het verbetert de aandacht
• Het voorkomt slaperigheid en slaapaanvallen
• Het helpt je om lang wakker te blijven
• Het helpt je om scherp en alert te blijven
• Het verbetert cognitieve prestaties (makkelijker verbanden leggen, sneller complexe problemen oplossen, een beter algeheel denkvermogen)

Onderzoekers van nogmaals Harvard en Oxford menen dat het middel daarnaast de besluitvaardigheid en het probleemoplossend vermogen kan bevorderen, alsook de creativiteit.

Stoppen met modafinil

Wil je stoppen met modafinil? Dan kun je dat op ieder moment en in één keer doen. Houd er wel rekening mee dat de verschijnselen waarvoor je het middel in eerste instantie nam terug kunnen keren.

Modafinil voor studeren

Modafinil is dus bedoeld als geneesmiddel tegen ernstige slaapstoornissen. Echter grijpen steeds meer studenten er tijdens de tentamens naar. Naast dat modafinil goed werkt om langer wakker en scherp te blijven, zou het ook de cognitieve prestaties verbeteren.

Risicovol

Modafinil is een voorbeeld van ‘braindrugs’ en wordt steeds populairder. Echter is het gebruik niet zonder risico’s. Het kan je humeur en waarneming naar anderen en jezelf beïnvloeden. Soms kan het zelfs suïcidale gevoelens teweeg brengen. Het is dus een gevaarlijke trend die moet worden tegengehouden.

Eerst was het vooral ritalin dat op schoolpleinen werd verhandeld. Nu is modafinil populair. Behalve door studenten, wordt het middel ook gebruikt door ondernemers die meer willen presteren, chirurgen, vrachtwagenchauffeurs en luchtverkeersleiders. Beroepen dus waarbij er veel concentratie is vereist.

Let op bij…

Zwangerschap en borstvoeding

Er wordt sterk afgeraden om modafinil te gebruiken als je zwanger bent. Het medicijn is slecht voor de baby. Als je borstvoeding geeft, moet je advies vragen aan je arts. Het is namelijk nog niet bekend of modafinil in de moedermelk terecht komt.

Onregelmatige hartslag en hypertensie

Verder mag je modafinil niet gebruiken als je last hebt van een onregelmatige hartslag en als je een ongecontroleerde, matige tot ernstige hoge bloeddruk hebt.

Interacties met andere medicijnen

Modafinil heeft ten slotte wisselwerkingen met andere medicijnen, waaronder de anticonceptiepil. Neem je andere geneesmiddelen of de pil, dan is het dus belangrijk om eerst de apotheker of je arts te raadplegen alvorens modafinil te gebruiken.

Modafinil ADHD

Modafinil wordt in eerste instantie niet aanbevolen bij de behandeling van volwassenen met ADHD. Het middel wordt pas overwogen bij patiënten als andere geneesmiddelen voldoende zijn toegepast en geen effect blijken te hebben.

Modafinil ervaringen

Volgens de ervaringen op Mijnmedicijn.nl is er een algehele tevredenheid van 71% over het medicijn en volgens veel mensen is het geneesmiddel effectief. De meeste mensen ervaren daarnaast niet heel veel bijeffecten.

Otto-Jan Ham, een Belgische tv-presentator, probeerde modafinil voor een documentaire reeks over de hersenen genaamd ‘Brain Man’. De presentator wilde onderzoeken of je met modafinil sneller een willekeurige cijferreeks kunt onthouden. Ham gaf aan dat het middel zonder twijfel effect heeft gehad, namelijk dat hij er opgefokt van raakte. Hij vergeleek het met het drinken van een aantal blikjes energiedrank. Zijn ervaring was niet prettig en hij raadt het dan ook niemand aan.

De ervaring van Stef, een jonge ondernemer uit Limburg met een eigen theemerk, met modafinil was dat het hem extra ‘brain power’ gaf. Hij ervoer meer doorzettingsvermogen en zelfs het sturen van mails ging sneller.

Modafinil vs Ritalin

Er zijn ook studenten die nog steeds ‘een oude bekende’ kiezen boven modafinil, namelijk ritalin. Ritalin is een ADHD-medicijn dat al jaren misbruikt wordt door studenten om langer te kunnen studeren. Het is trouwens niet bewezen dat je beter presteert onder invloed van Ritalin. Daarnaast kun je last krijgen van onprettige bijwerkingen, zoals duizeligheid, angstaanvallen, hartkloppingen en slaapproblemen.

Zelfde effecten, andere werking

Ritalin zorgt, net als modafinil, voor meer dopamine, glutamaat en andere stimulerende neurotransmitters. Echter gebeurt het op een andere manier: in plaats van dat de aanmaak wordt gestimuleerd, wordt juist de afbraak van deze middelen geremd. Modafinil en vergelijkbare medicijnen hebben dus dezelfde effecten, maar andere werkingsmechanismen en bijwerkingen.

Veelgestelde vragen