Speed verslaving: Effecten, bijwerkingen en behandeling

Speed (pep, uppers of “s”) is een illegale harddrug terug te vinden in Lijst I van de Nederlandse Opiumwet als amfetamine. Bezit, bewerking en vervoer ervan is verboden. Echter, gebruikten 0,5% van de Nederlanders tussen 15 en 64 jaar (70 000 mensen) speed in de laatste maand (2019). Nederland en België zijn koplopers wat betreft amfetamine productie in Europa.

In het uitgangsleven staat speed bekend als ‘partydrug’. Gebruikers nemen deze drug vaak in combinatie met andere middelen, wat de consequenties extra gevaarlijk maakt.

Sommige mensen gebruiken het om wakker en oplettend te blijven, bijvoorbeeld vrachtwagenbestuurders. Een aantal sporters hopen er hun prestaties mee te verbeteren (doping).

Niet alleen heeft speed diverse bijwerkingen, ook kan regelmatig gebruik van speed leiden tot lichamelijke afhankelijkheid en geestelijke verslaving. Dit brengt grote gevolgen met zich mee.

Wat is speed?

In speed zit de werkzame stof amfetamine. Speed is in wezen de straatnaam voor amfetamine. Het is een chemische stof, vervaardigd in een laboratorium, met een stevig oppeppende en stimulerende werking. Het wordt gebruikt om vermoeidheid te onderdrukken en concentratie te verhogen.

Speed is een wit of gelig poeder met een onmiskenbaar chemisch geurtje en een bittere, onaangename smaak. Soms is het ook verkrijgbaar in pilvorm, kristalvorm of nat. Het wordt meestal gesnoven, maar kan ook geslikt (opgelost in een drankje of gewikkeld in een sigarettenvloeitje als ‘bommetje’), gerookt of ingespoten worden.

De drug begint te werken 15 tot 30 minuten na inname. Als je het middel snuift, werkt het al na enkele minuten. Speed wordt via het bloed in de hersenen opgenomen.

Speed bestaat uit leva-amfetamine (minst sterk), dextro-amfetamine (zoals aanwezig in bepaalde geneesmiddelen), bijproducten van het productieproces en allerlei versnijdingsproducten. Dealers vergroten het volume door het toevoegen van glucose, lactose, cafeïne, laxeermiddelen, talkpoeder, paracetamol, efedrine of andere medicijnen.

Methamfetamine (ice, crystal meth) behoort tot dezelfde familie, maar is zuiverder en daardoor sterker.

Meer de verdieping in? Lees ook: Hulp bij drugsverslaving

Wat zijn de bijwerkingen van speed?

Speed lijkt erg op de stofjes in onze hersenen die signalen doorgeven (de neurotransmitters dopamine, noradrenaline, serotonine). Inname van speed amfetamine zorgt ervoor dat deze in hoge mate vrijgegeven worden. De drug maakt de lichaamseigen energie los, jaagt de hartslag en bloeddruk omhoog, versnelt de ademhaling en maakt het lichaam klaar voor actie. Dit zorgt voor volgende effecten, die tussen de 4 à 8 uur duren:

• Enorm energiegevoel (lichamelijk en mentaal). Het activiteitsniveau stijgt. Het voelt alsof je de hele nacht kan doorgaan. Vermoeidheid verdwijnt als sneeuw voor de zon.
• Euforie, gevoel van welbevinden. De gebruiker voelt zich vrolijker, nieuwsgierig, vol initiatief.
• Toename in zelfvertrouwen; het gevoel alsof je de wereld aan kunt.
• Verscherping van aandacht, concentratie en alertheid.
• Honger stillend; je hebt geen last van honger of dorst.
• Toename van lichaamstemperatuur, zweten.
• Spraakzamer.
• Kan fysieke en mentale prestaties (op eenvoudige mentale opdrachten) verbeteren, maar dit effect valt weg bij een hoge dosis of chronisch gebruik van speed.
• Versterkt het libido, maar kan tevens uitgesteld orgasme, meerdere orgasmes of impotentie veroorzaken.
• Verwijde pupillen.

De sterkte van het effect is afhankelijk van hoeveel en hoe vaak je speed amfetamine gebruikt, je gewicht, geslacht en leeftijd.

Wat zijn de risico’s van speed?

Speed brengt een hoop ernstige gevolgen en gezondheidsrisico’s met zich mee, zowel op korte als op lange termijn.

Gevolgen op korte termijn

• Rusteloosheid, spanning, irritatie
• Spraakdrang
• Slapeloosheid
• Droge mond
• Stijve kaakspieren, knarsetanden
• Hartkloppingen, pijn in borststreek, kans op hartritmestoornissen of een hartinfarct, bloeding
• Ademnood
• Beven, rillingen
• Hoofdpijn
• Duizeligheid
• Verwarring
• Oververhitting, uitputting
• Depressie
• Overdosis: zoals ook het geval bij andere drugs, weet je bij speed nooit helemaal precies wat je gebruikt, omdat de samenstelling en zuiverheid erg kunnen variëren. Een overdosis kan dan een reëel risico vormen.

Risico’s op lange termijn

• Angstaanvallen
• Stemmingsstoornissen, depressie stemmingswisselingen, zelfmoordpoging
• Paranoia, achtervolgingswaan
• Agressie
• Hallucinaties, bewustzijnsveranderingen, dingen horen en voelen (beestjes onder de huid) die er niet zijn
• Psychose
• Slaapstoornissen
• Geen eetlust en daarmee ernstig gewichtsverlies
• Hoge bloeddruk
• Tics
• Vroegtijdige ejaculatie, onvermogen tot orgasme, erectiestoornissen
• Schade aan gebit
• Schade aan neus en luchtwegen, afname reuk, geur en smaak
• Verhoogde lichamelijke slijtage door over eigen grenzen te gaan en verminderde hersteltijd
• Vatbaarder voor ziektes door onderdrukking immuunsysteem
• Uitputting, “crash”, oververmoeidheid
• Geestelijke afhankelijkheid, speed verslaving

Is speed verslavend?

Vooral de geestelijke afhankelijkheid is een probleem bij het gebruik van speed. Speed geeft je veel energie en een opgewekt, zelfverzekerd gevoel. Maar de dagen na gebruik ben je vaak prikkelbaar, depressief en bang. Dit is vaak een reden om opnieuw te gebruiken, waardoor de gebruiker al snel in een vicieuze cirkel terechtkomt. Dat maakt de drug vooral psychisch verslavend en het afkicken van deze drug moeilijk.

Je lijkt de dag niet meer door te kunnen komen zonder speedgebruik. Je voelt je futloos, zonder plezier, oververmoeid. Je hebt hoofdpijn en spierpijn. Maar speedverslaving brengt ook schade toe aan je lijf. Je gebruikt je reserves en put je lichaam uit. Bovendien slaap je er slecht door en heb je geen zin meer in eten. Je weerstand neemt af, waardoor je sneller ziek wordt. Bij dagelijks gebruik raak je al snel verslaafd.

Speed gebruiken leidt vaak tot een sterke geestelijke afhankelijkheid. Gebruik je de drug al langere tijd? Dan zal het effect ervan op den duur afnemen. Om het gewenste effect van de drug te blijven voelen, heb je dus steeds meer nodig. Blijf je de dosis verhogen, dan overbelast je je hart en bloedvaten, wat tot kritieke toestanden kan leiden. Als dit gebruik dusdanig veel wordt, kan er sprake zijn van een verslaving.

Wanneer is iemand verslaafd aan speed?

Speedverslaving herken je aan volgende kenmerken:

• Er is een sterk verlangen, een onhoudbare drang om speed te gebruiken (craving)
• Er zijn moeilijkheden om de start, de beëindiging van het speedgebruik en de gebruikte hoeveelheden in de hand te houden (controle verlies). De gebruiker neemt vaker, langer en meer speed dan voordien gepland.
• Andere activiteiten en interesses worden verwaarloosd, de gebruiker heeft steeds meer tijd nodig voor het verkrijgen en gebruiken van speed en herstellen van speedgebruik.
• De gebruiker zet het speedgebruik voort ondanks lichamelijke schade en problemen met de geestelijke gezondheid, en ondanks de impact van het gebruik op verschillende domeinen in het leven (werk/school, vrije tijd, sociale contacten).
• Vermindering of stoppen lokt onthoudingsverschijnselen uit.
• De gebruiker heeft steeds een hogere dosis speed nodig om hetzelfde effect te bekomen (tolerantie).

Afkickverschijnselen speed

Na een periode van langdurig gebruik ervaar je een CRASH. Je bent terneergeslagen, voelt je slecht, futloos en ervaart craving. Vaak slapen gebruikers ononderbroken voor 3 dagen. Dit is een beetje vergelijkbaar met een kater.

Als je wil stoppen met speed na langdurig gebruik, kun je het beste advies inwinnen. Hoewel medische begeleiding niet noodzakelijk is, kan het aanbevolen zijn om professionele hulp in te roepen bij speedverslaving om sommige symptomen te verlichten en een oogje te houden op je toestand. Vooral voor de psychische afhankelijkheid is professionele hulp aangewezen.

Als je gaat stoppen met speed gebruik, kun je last krijgen van vervelende afkickverschijnselen. De geestelijke en lichamelijke afkickverschijnselen van speed zijn afhankelijk van de mate van gebruik. Als je verslaafd bent aan speed en je stopt ineens met het gebruiken ervan, dan kun je de volgende lichamelijke afkickverschijnselen ervaren:

Lichamelijke verschijnselen

• Omgekeerde vegetatieve symptomen: verminderde energie, futloos, vermoeidheid, verhoogde eetlust, verlangen naar slaap/slaapproblemen.
• Spierpijn, algehele malaise, maag- en darmklachten, vertraging van beweging.

Psychische verschijnselen:

• Hyperactieve symptomen: craving, agitatie, prikkelbaarheid, irritatie en levendige nachtmerries.
• Angst- en stemmingssymptomen: angst en verlies van interesse of plezier, sociale problemen, obssessieve gedachten, depressie.

Hoe lang duurt afkicken van speed?

In het geval je aan een ernstige speedverslaving leidt, kun je al binnen zes uur na het laatste gebruik afkickverschijnselen ervaren. Hoe sterk en hoe lang deze verschijnselen aanhouden, hangt af van hoe lang je al aan deze verslaving leidt, en hoe veel je hebt gebruikt. De lichamelijke klachten zullen een hoogtepunt bereiken twee tot tien dagen na het laatste gebruik en daarna nemen ze geleidelijk af. De psychische afkickverschijnselen duren langer, en daarvoor is het goed om een ondersteunende psychotherapeutische behandeling te volgen. Speedverslaving behandelingen duren vaak 3-6 maanden of langer.

Regelmatig gebruik van speed kan dus zowel psychische gevolgen hebben als een lichamelijke verslaving veroorzaken. Je zult steeds meer nodig hebben om hetzelfde effect te kunnen bereiken. Trek op tijd aan de bel om een verslaving te voorkomen en zoek hulp.