Als we het over eetstoornissen hebben, denken we vaak aan anorexia nervosa, boulimia nervosa en misschien binge eating disorder (BED). Over de eetstoornis NAO is veel minder bekend, en dat terwijl het het meest voorkomende eetprobleem is.
De eetstoornis NAO (‘niet anderszins omschreven’) wordt gekenmerkt door een combinatie van klachten die met verschillende eetstoornissen worden geassocieerd, zoals anorexia, boulimia of BED. Wanneer de symptomen van een patiënt niet voldoen aan alle criteria van één van deze eetstoornissen, wordt de diagnose eetstoornis NAO gesteld.
Er is echter nog weinig bekend over de prevalentie van NAO. Het wordt geschat op 0,7-6,6% van de bevolking, zo omschreven Franken, Muris en Denys in hun Basisboek Psychopathologie (december 2012).
Uit (vroegere) internationale studies is meerdere malen gebleken dat NAO de meest voorkomende eetstoornis is onder volwassen ambulante patiënten met eetstoornissen. In de studie van Turner en Bryant-Waugh (2004) bijvoorbeeld, was 70,5% van de patiënten gediagnostiseerd met eetstoornis NAO (anorexia nervosa: 5,8%, boulimia nervosa: 23.7%). Ricca et al. (2001) vond dat 50,3% van de participanten NAO had, terwijl 24,9% met boulimia kampte en 24.9% met anorexia.
Kenmerken van eetstoornis NAO zijn onder andere regelmatige eetbuien waarbij er veel en snel wordt gegeten. Een ander kenmerk is dat iemand niet alleen vaak eetbuien heeft, maar het eten vervolgens ook uitbraakt. Dit gebeurt weinig (minder dan één keer per week), maar houdt wel langer aan. Ook kan iemand – in het geval van het vrouwelijke geslacht – alle criteria van anorexia nervosa hebben, maar wel regelmatig blijven menstrueren. Een laatste kenmerk is dat iemand in een korte periode veel gewicht is verloren en ook alle symptomen heeft van anorexia nervosa. Ondanks gewichtsverlies heeft de persoon een lichaamsgewicht dat binnen de normale grenzen valt.
Inhoud
Wat is eetstoornis NAO?
De eetstoornis NAO (niet anderszins omschreven) is de meest voorkomende eetstoornis. Wanneer iemand niet voldoet aan alle criteria van een gespecificeerde voedings- of eetstoornis, dan wordt de persoon gediagnosticeerd met NAO. Deze stoornis wordt gekenmerkt door een combinatie van klachten die bij diverse eetstoornissen horen, zoals anorexia en boulimia. Er is sprake van obsessieve gedachten, en deze obsessieve gedachten gaan gepaard met een allesoverheersende angst om dik te worden (of te blijven). NAO is, net zoals andere eetstoornissen, een ernstig probleem dat professionele aandacht vereist.
Wat zijn de oorzaken van eetstoornis NAO?
Een veelvoorkomend probleem bij eetstoornissen is het vinden van een oorzaak. Meestal gaat het om een combinatie van biologische, psychologische en sociale factoren.
Biologische oorzaken
Er is op het moment nog veel onduidelijkheid over de invloed van genetica op eetstoornissen. Toch zien we vaak dat iemand aanleg heeft voor het ontwikkelen van een eetprobleem. Bovendien kunnen ziektes of andere lichaamsgerelateerde oorzaken ervoor zorgen dat iemand geen normaal gewicht kan behouden en kan er een angst ontstaan om aan te komen.
Psychologische oorzaken
Mensen die met NAO gediagnostiseerd zijn, hebben vaker psychologische problemen, zoals angststoornissen en depressie.
Sociale oorzaken
Behalve biologische en psychologische oorzaken, kunnen ook opvoeding, social media en omgeving een rol spelen. Een bepaald schoonheidsideaal willen nastreven of selectieve informatie tot je nemen kan zomaar leiden tot een eetstoornis. Ook gepest worden kan een oorzaak zijn.
Wat zijn de risicofactoren voor eetstoornis NAO?
Er zijn een aantal factoren die de kans op het ontwikkelen van NAO kunnen vergroten.
Persoonlijkheidskenmerken
Erfelijke kwetsbaarheid of andere psychologische factoren – waaronder een negatieve lichaamsbeleving, angst om aan te komen, irrationele zorgen over lichaamsgewicht, negatief zelfbeeld en een laag gevoel van eigenwaarde – kunnen de kans op NAO verhogen.
Omgevingsfactoren
De grootste sociale, demografische risicofactor van NAO is een vrouw zijn in een land waar er een schoonheidsideaal heerst. Een andere risicofactor is in een omgeving opgroeien waarbij de nadruk wordt gelegd op gewicht en uiterlijk.
Wat zijn de gevolgen van eetstoornis NAO?
De eetstoornis NAO kan verschillende ernstige gevolgen hebben. Diverse studies – waaronder een veelgeciteerde studie van J. Thomas et al. in Psychological Bulletin – hebben gevonden dat de ziektecijfers, klinische opnames en sterftecijfers vergelijkbaar zijn met die van meer bekende eetproblemen, zoals anorexia nervosa.
Fysieke gevolgen
Onder de fysieke gevolgen van eetstoornis NAO vallen:
- Chronische vermoeidheid (door slaapproblemen en een tekort aan voedingsstoffen)
- Maag- en darmproblemen
- Een beschadigd gebit (doordat tanden in aanraking komen met maagzuur bij veelvuldig braken)
- Permanente gezondheidsschade aan organen zoals de nieren, darmen en lever
- Een vergroot risico op hart- en vaatziekten
- Een verstoorde menstruatiecycli
- Mogelijk permanente onvruchtbaarheid
- Kans op vroegtijdig overlijden.
Psychologische gevolgen
De psychische gevolgen zijn onder andere angststoornissen, depressie en cognitieve problemen.
Sociale gevolgen
Iemand met NAO is geneigd contact met anderen te vermijden; uit schaamte of om te voorkomen dat men erachter komt wat er speelt. De persoon komt zo al snel in een sociaal isolement terecht.
Diagnose en behandeling van Eetstoornis NAO
Gelukkig valt eetstoornis NAO te behandelen. Wat de meest geschikte behandeling is, hangt af van jouw specifieke situatie en symptomen.
Diagnosecriteria voor Eetstoornis NAO
- Om met eetstoornis NAO gediagnosticeerd te worden, dien je te voldoen aan alle criteria van anorexia nervosa, behalve dat je huidige lichaamsgewicht normaal is.
- Anders dien je te voldoen aan alle criteria van boulimia nervosa, behalve dat de eetbuien minder dan twee keer per week voorkomen of een duur hebben van korter dan drie maanden.
- De diagnose eetstoornis NAO wordt ook wel gegeven wanneer het eetprobleem niet helemaal duidelijk is. Bijvoorbeeld wanneer de klachten zowel op anorexia als op boulimia lijken, of op geen van beide terwijl er wel sprake is van een stoornis.
Behandelingsopties voor Eetstoornis NAO
Een standaardbehandeling voor eetstoornis NAO bestaat niet, juist omdat het ziektebeeld zo kan verschillen. Zo zijn er bijvoorbeeld mensen die te weinig eten, anderen die een redelijk gewoon eetpatroon hebben, en ook zijn er mensen met NAO die weer teveel eten. Daarnaast hebben sommige eetbuien en anderen niet.
Voor de behandeling van eetstoornis NAO wordt vaak gekozen voor cognitieve gedragstherapie. Hierbij wordt er aandacht besteed aan de gedachten die iemand heeft over eten, zijn/haar gewicht, lichaamsgewicht in het algemeen en lichaamsvormen. Daarnaast zal er aandacht zijn voor thema’s als onzekerheid, een negatief zelfbeeld, perfectionisme en het omgaan met emoties. In sommige gevallen worden ook de ouders betrokken bij de behandeling, omdat zij vaak belangrijke informatie kunnen geven over de patiënt.
Naast gedragstherapie wordt er ook gebruik gemaakt van psychoeducatie en mogelijk medicatie. Een behandeling bestaat vaak uit een combinatie van deze drie methoden.
Er wordt ander, gezonder, eetgedrag aangeleerd, maar ook worden lichamelijke en psychische gevolgen behandeld. In een onderzoek uit 2021, gepubliceerd in European Eating Disorders Review, werd gevonden dat vroege interventies een grotere invloed hebben op het genezingsproces in vergelijking met andere eetstoornissen.
Er zijn gevallen waarin individuele behandeling wordt aangeraden, in andere gevallen is groepsbehandeling geschikter.
Preventie van Eetstoornis NAO
Er is nog geen manier gevonden ter preventie van eetstoornissen. Wel kun je ervoor zorgen dat je gezonde (eet)gewoonten ontwikkelt. Het is belangrijk om een gezond en gebalanceerd eetpatroon aan te houden, genoeg te bewegen en hulp te zoeken als je met psychologische problemen kampt. Heb je een kind met een eetstoornis, dan is het belangrijk om ook hem/haar een gezond eetpatroon aan te leren en met je kind te praten over eten en de risico’s van ongezonde eetgewoonten. Ook is het essentieel om een gezond lichaamsbeeld bij je kind aan te moedigen.
Leven met Eetstoornis NAO
Tips voor het omgaan met Eetstoornis NAO
Denk je dat je last hebt van NAO? Dan is het belangrijk om zo snel mogelijk hulp te zoeken. Hoe eerder je aan de bel trekt, hoe groter de kans op herstel. Ga langs bij je huisarts en praat over je probleem. Daarnaast is het belangrijk om het te bespreken met mensen in je directe omgeving, zoals vrienden en familie. Ook is het van belang om te beseffen dat je er niet alleen voor staat. Eetproblemen komen (helaas) veel voor. Het kan een opluchting zijn om open te zijn over je zorgen.
Zelfhulpmiddelen en ondersteuning
Je dient allereerst te leren om goed met je symptomen om te gaan. Verder moet je je behandeling netjes volgen en de gevolgen van je probleem accepteren. Hiervoor zijn inzicht, motivatie en vaardigheden nodig. Ook is het essentieel om goed voor jezelf te blijven zorgen door voldoende nachtrust te nemen, structuur aan te brengen in je dag en sociale situaties niet uit de weg te gaan.
Conclusie
De eetstoornis NAO (niet anderszins omschreven) is een ‘echte’ eetstoornis en is te herkennen aan een combinatie van klachten die kenmerkend zijn voor andere eetstoornissen, zoals anorexia, boulimia of binge eating disorder (BED). Omdat het ziektebeeld van de cliënt niet volledig past binnen een specifieke eetstoornis, krijgt het de diagnose NAO. NAO is de meest voorkomende eetstoornis en de prevalentie wordt geschat op 0,7-6,6% van de bevolking. Zoals we vaak zien bij eetstoornissen, is het vinden van een oorzaak ingewikkeld. Meestal spelen biologische, psychologische en sociale factoren een rol. Ook zijn er bepaalde persoonlijkheids- en omgevingsfactoren die het risico op een eetstoornis kunnen verhogen. De gevolgen kunnen worden ervaren op psychologisch, fysiek en sociaal gebied. De behandeling van NAO hangt af van iemands persoonlijke situatie, maar omvat in veel gevallen gedragstherapie, psychoeducatie en mogelijk medicatie. Er zijn geen specifieke maatregelen die een eetstoornis kunnen voorkomen. Wel is het belangrijk om gezonde eetgewoonten te ontwikkelen en ook genoeg te bewegen. Bespreek je probleem met de mensen om je heen, blijf goed voor jezelf zorgen en vermijd sociale situaties niet.
Herken jij je in het ziektebeeld van NAO? Neem je probleem serieus en praat met de huisarts. Hij of zij kan je doorverwijzen naar een kliniek waarbij ze gespecialiseerd zijn in eetstoornissen. Besef dat professionele hulp echt noodzakelijk is om je eetprobleem te overwinnen.