Binge Eating Disorder: Oorzaken, gevolgen en hulp bij BED

Al het eten dat voor het grijpen ligt, werk je naar binnen. Je verliest de controle en stopt alleen wanneer je er ziek van wordt.

Als we spreken van binge eating disorder (BED), verwijzen we naar een aandoening waarbij iemand eetbuien heeft en daarbij in korte tijd grote hoeveelheden voedsel consumeert. Een andere benaming van BED is eetbuistoornis.

Binge eating disorder is een nog wat onbekende eetstoornis. Toch hebben er in Nederland 180.000 mensen last van dit probleem. Dat is wel acht keer zo veel als boulimia (waar in Nederland ruim 22.000 mensen last van zouden hebben).

Iemand met eetbuistoornis eet in een korte tijd (binnen een half uur tot 2 uur) veel achter elkaar. De persoon heeft geen honger, maar kan zichzelf niet beheersen. Hij/zij verliest de controle en kan niet stoppen met eten. Ook zal de persoon sneller eten dan gemiddeld en niet stoppen bij een vol gevoel. Een laatste kenmerk van deze eetstoornis is dat de persoon (ernstig) overgewicht heeft of in een korte tijd veel is aangekomen.

Wat is Binge Eating Disorder?

Binge eating disorder is een eetstoornis waarbij de persoon vaak en in korte tijd grote hoeveelheden voedsel tot zich neemt. De persoon eet snel, maar heeft geen honger. Hij/zij verliest de controle en het eetgedrag zal op den duur het leven van de persoon gaan beheersen.

Oorzaken van binge eating disorder hebben vaak te maken met emoties als woede en verdriet, maar ook kan het voor sommige mensen een manier zijn om om te gaan met stress en spanning. De persoon eet vaak stiekem en na de eetbui voelt hij/zich schuldig of ervaart de persoon gevoelens van schaamte.

Iemand die aan boulimia nervosa leidt, heeft ook last van eetbuien. Het verschil met eetbuistoornis is dat iemand met boulimia na de eetbui er alles aan doet om de grote hoeveelheden aan voedsel weer kwijt te raken. Dat kan via braken, laxeermiddelen of extreem veel bewegen. Mensen met BED doen dit niet.

Wat zijn de oorzaken van binge eating disorder?

Net zoals bij andere eetstoornissen, is het ingewikkeld om een duidelijke oorzaak aan te wijzen voor het ontstaan van BED. Vaak gaat het om een combinatie van verschillende factoren en omstandigheden.

Biologische oorzaken

Soms heeft iemand qua persoonlijkheid meer ‘aanleg’ om BED te ontwikkelen. Dit zijn bijvoorbeeld mensen die perfectionistisch zijn en een dwangmatige persoonlijkheid hebben.

Psychologische oorzaken

Wanneer iemand een negatief zelfbeeld heeft, zich eenzaam voelt of verveelt, kunnen de eetbuien een manier zijn om om te gaan met die emoties. Soms speelt (sociale) media een rol waar er een vertekend beeld wordt geschetst van schoonheid.

Sociale oorzaken

Het meemaken van traumatische of negatieve ervaringen – zoals een scheiding of psychische mishandeling – opvoeding, en cultuur kunnen bovendien oorzaken zijn van een eetstoornis.

Wat zijn de symptomen van Binge eating disorder?

Binge eating disorder is te herkennen aan een aantal symptomen. Hieronder lees je welke dat zijn:

• De controle verliezen over eetbuien en niet kunnen stoppen met eten
• Sneller eten dan gewoonlijk en ook niet stoppen bij een vol gevoel
• Overmatig eten in een korte tijd (een half uur tot twee uur)
• Regelmatig eetbuien hebben
• De eetbuien gebeuren stiekem
• Geen hongergevoel maar toch de drang voelen om te eten
• Er wordt geen poging gedaan om het voedsel vervolgens kwijt te raken
• Overgewicht (obesitas) of snelle gewichtstoename
• Na de eetbui schaamt de persoon zich en voelt hij/zij zich schuldig. Soms wordt er een ontspannen gevoel ervaren tijdens of net na de eetbui.

Risicofactoren voor Binge Eating Disorder

Er zijn mensen die gevoeliger zijn voor het krijgen van BED. Dat heeft vaak te maken met persoonskenmerken, de familiegeschiedenis en omgevingsfactoren.

Persoonlijkheidskenmerken

Bijvoorbeeld een gebrek aan zelfvertrouwen, een negatieve lichaamsbeleving en impulsiviteit.

Familiegeschiedenis

Er bestaat een familiaire kwetsbaarheid voor eetstoornissen als BED.

Omgevingsfactoren

Hieronder valt bijvoorbeeld het beoefenen van een sport waarbij je licht of aantrekkelijk moet zijn. In Afrika en Latijns Amerika komen BED en boulimia net zo vaak, of misschien wel vaker voor dan in West-Europa, terwijl anorexia amper voorkomt. Als vrouw die opgroeit in een industrieel ontwikkeld land waar het slankheidsideaal prevaleert, is de kans groter op het ontwikkelen van een eetstoornis.

Wat zijn gevolgen van binge eating disorder?

Iedere eetstoornis heeft fysieke, psychologische en sociale gevolgen.

Fysieke gevolgen

BED kan ernstige gezondheidsklachten veroorzaken en dan vooral wanneer het lang aanhoudt. Je kunt last krijgen van lichamelijke klachten, zoals hart- en vaatziekten (door een hoge bloeddruk en een te hoog cholesterolgehalte), suikerziekte, een uitgezette maag, gewrichtsklachten (door overgewicht), ademhalingsproblemen en een uitblijvende menstruatie. Ook de stofwisseling en hormoonhuishouding kunnen ontregeld raken. De meeste lichamelijke functies herstellen vanzelf wanneer iemand weer normaal gaat eten en op een normaal gewicht komt.

Psychologische gevolgen

Iemand kan onzeker worden door een verstoord zelfbeeld. Er kan depressiviteit ontstaan en een gevoel van eenzaamheid door sociale isolatie. De persoon sluit zich af van anderen; uit schaamte, maar ook door gevoelens van onzekerheid. De persoon kan ook een minderwaardigheidsgevoel ontwikkelen en in ernstige gevallen zelfmoord gedachtes hebben.

Sociale gevolgen

Het eten gebeurt stiekem waardoor afspreken met vrienden steeds moeilijker wordt. De eenzaamheid neemt toe. Daarnaast kan iemand financiële problemen krijgen omdat de persoon veel geld kwijt is aan eten. Een depressie ligt op de loer.

Statistieken in Nederland

In Nederland hebben ongeveer 180.000 mensen last van binge eating disorder. Experts geven aan dat dit de meest voorkomende eetstoornis in ons land, maar tegelijkertijd de onbekendste. Er zijn soms mensen die jarenlang last hebben van de stoornis en daar geen weet van hebben.

Het blijft lastig om een goede schatting te maken van de statistieken, want niet iedereen die eetbuien heeft, voldoet ook echt aan de diagnostische criteria van BED.

Diagnose en behandeling van Binge Eating Disorder

Binge eating disorder heeft pas sinds 2013 zijn officiële naam gekregen. Voorheen werd er alleen een onderscheid gemaakt tussen anorexia en boulimia, terwijl BED viel onder de restcategorie NAO (Niet Anders Omschreven).

Diagnosecriteria voor BED

De diagnosecriteria voor BED zijn als volgt:

1. Regelmatige eetbuien, gekenmerkt door:

• In een korte tijdsperiode (binnen ongeveer twee uur) een grote hoeveelheid voedsel eten (meer dan wat de meeste mensen binnen hetzelfde tijdsbestek zouden eten)
• Geen controle hebben over het eetgedrag

2. De eetbuien hebben minstens drie van de volgende kenmerken:

• Veel sneller eten dan gewoonlijk
• Blijven eten totdat er een onaangenaam gevoel wordt ervaren
• Grote hoeveelheden voedsel naar binnen werken zonder honger te voelen
• Alleen zijn tijdens het eten uit schaamte
• Achteraf gevoelens van walging, somberheid, schuld of schaamte

3. De eetbuiten hebben invloed op het dagelijks leven van de persoon
4. De eetbuiten gebeuren minstens één keer per week over een periode van gemiddeld drie maanden
5. Na de eetbuiten laat de persoon geen inadequaat compensatoir gedrag zien en de eetbuien zijn ook niet gerelateerd aan boulimia nervosa of anorexia nervosa

Behandelingsopties voor BED

Gelukkig kan binge eating disorder goed behandeld worden. Vaak wordt er gebruikgemaakt van cognitieve gedragstherapie, een effectief gebleken psychologische behandeling voor BED. Er wordt tijdens de binge eating disorder behandeling aandacht besteed aan gedachten die iemand heeft over eten, lichaamsgewicht, lichaamsvormen en aan het veranderen van het destructieve gedrag.

Afhankelijk van de symptomen en ernst van de stoornis, kan er ook individuele therapie worden ingezet en/of groepstherapie. Verder worden er onderwerpen besproken als onzekerheid, negatief zelfbeeld, het managen van emoties en perfectionisme. Ook kunnen er gesprekken worden gevoerd me de partner of ouders van de persoon.

Vyvanse is medicatie ontwikkeld voor het behandelen van BED. Antidepressiva, anticonvulsiva en anti-obsesitas middelen kunnen – volgens Goracci et al. in Journal of Addiction Medicine – ook helpen tegen de symptomen en onderliggende oorzaken van eetbuistoornis, en bovendien de frequentie en ernst van eetbuien verminderen.

Preventie van Binge Eating Disorder

Om BED tegen te gaan, is het allereerst belangrijk om iedere ochtend te ontbijten om te voorkomen dat je later op de dag ineens veel honger krijgt. Eet ook op regelmatige tijden gedurende de dag en doe je best om verleidingen te voorkomen. Dat kun je doen door simpelweg geen ongezond eten in te slaan, of in ieder geval zo min mogelijk. Beweeg genoeg: bewegen kan stress verlagen en je humeur verbeteren. Ook dien je je emotionele triggers te kennen: wat kan bij jou een eetbui veroorzaken? Is het woede, frustratie of pure verveling? Verlaag je stresslevels door meditatie, yoga of andere ontspanningsoefeningen.

Leven met Binge Eating Disorder

Als je wil stoppen met overeten, is het belangrijk dat je hulp zoekt voor je eetprobleem. Ga langs bij de huisarts en laat je doorverwijzen naar een psycholoog. Als je BED hebt, is het belangrijk om vrienden en familie om je heen te hebben die je kunt vertrouwen en met wie je kan praten over je probleem. Kies de mensen die jou kunnen steunen en graag een luisterend oor bieden. Daarnaast zou je gebruik kunnen maken van een steungroep, waarbij je gesprekken voert met mensen die ook aan BED leiden, zodat je elkaar kan steunen en adviezen kan geven. Verder is het belangrijk om je in te lezen over gezond eten. Zorg goed voor jezelf door voldoende te slapen en te bewegen en te zorgen voor genoeg ontspanning.

Veelgestelde vragen over Binge Eating Disorder