Als je last hebt van de eetstoornis anorexia nervosa, dan heb je een vervormd beeld van je lichaam. Iemand met anorexia voelt zich vaak (te) dik, terwijl de persoon in werkelijkheid ondergewicht heeft. Hij of zij ervaart intense angst om aan te komen, en daarom zal de persoon obsessief proberen af te vallen. Anorexia nervosa kan ernstige gevolgen hebben en in sommige gevallen zelfs leiden tot de dood.
Omdat mensen met anorexia een verstoord lichaamsbeeld hebben, geloven ze dat ze dik zijn. Het gevolg is dat ze extreem gaan diëten en overmatig sporten, waardoor ze erg mager worden. Omdat ze zo’n vertekend lichaamsbeeld hebben, zien ze ook niet dat ze zo mager zijn (geworden). Iemand met anorexia ervaart het hongergevoel wel, maar probeert dit gevoel op allerlei manieren te onderdrukken.
Er zijn twee types anorexia, namelijk het beperkende type en het purgerende/gemengde type. Het beperkende type probeert controle te houden over het gewicht door de voedselinname te beperken en overdreven veel te sporten. Het purgerende type eet te weinig en maakt bovendien gebruik van laxeermiddelen of braken om het gegeten voedsel weer kwijt te raken. Beide types kampen met een enorm ondergewicht.
In Nederland lijden er zo’n 5600 mensen aan anorexia nervosa. Het komt vaker voor bij vrouwen (95%) dan bij mannen. Ieder jaar komen er in ons land ongeveer 1300 jonge vrouwen bij met de diagnose. Ongeveer 45% van de patiënten herstelt volledig, 30% laat een verbetering zien en 25% herstelt niet. Van alle psychiatrische stoornissen overlijden de meeste mensen aan anorexia nervosa.
Er kan sprake zijn van anorexia nervosa wanneer je last hebt van de volgende anorexia symptomen:
- Je streeft naar een ongezond laag lichaamsgewicht
- Je hecht veel waarde aan je gewicht en lichaamsvorm
- Afvallen geeft je een prettig gevoel
- Je consumeert te weinig voedsel
- Je gaat bewegen na een maaltijd, je braakt het voedsel uit of maakt gebruik van laxeermiddelen
- Je bent dwangmatig bezig met je gewicht
- Je hebt ondergewicht maar vindt jezelf toch te dik
- Een vervormd lichaamsbeeld
- Lichamelijke klachten door gebrek aan voedingsstoffen
Inhoud
Oorzaken van Anorexia Nervosa
Bij eetstoornissen zal vaak niet één oorzaak aan te wijzen zijn. In de meest gevallen gaat het namelijk om een combinatie van factoren die leiden tot anorexia nervosa. Hieronder lees je welke dat zijn.
Biologische oorzaken
Er zijn mensen die een bepaalde ‘aanleg’ qua persoonlijkheid hebben die tot een eetstoornis, zoals anorexia of boulimia nervosa, kan leiden. En als eetstoornissen in de familie voorkomen, is jouw risico op het krijgen van zo’n stoornis ook groter.
Psychologische oorzaken
Voorbeelden van psychologische oorzaken zijn een ingrijpende gebeurtenis, negatieve ervaring (mishandeling of verwaarlozing, scheiding van de ouders) en een ‘vertekend beeld’ van (social) media. Ook een perfectionistische levensstijl kan bijdragen aan het ontstaan van anorexia. Mensen met anorexia hebben bovendien vaak een negatief zelfbeeld, een laag zelfvertrouwen, enorme faalangst en een extreme focus op het lichaam.
Sociale oorzaken
Er zijn culturen waarin een bepaald slankheidsideaal belangrijk is. In de Westerse maatschappij wordt er geloofd dat ‘mager mooi is’, waardoor kwetsbare mensen soms streven naar een ongezond laag gewicht. Ook opvoeding kan een rol spelen: als er thuis niet over gevoelens wordt gepraat, kunnen mensen op zoek gaan naar andere manieren om met hun emoties om te gaan. Als er bovendien veel nadruk ligt op het uiterlijk en gewicht in de directe omgeving, kan dat de kans op een eetstoornis vergroten.
Risicofactoren voor Anorexia Nervosa
Er zijn factoren die het risico op anorexia verhogen. Dit heeft te maken met persoonlijkheidskenmerken, de familiegeschiedenis en omgevingsfactoren.
Persoonlijkheidskenmerken
Bepaalde persoonlijkheidskenmerken, zoals perfectionisme en een negatief zelfbeeld kunnen de kans op anorexia vergroten.
Familiegeschiedenis
Erfelijkheid. Als één van je ouders anorexia heeft (gehad), is de kans groter dat je het zelf krijgt.
Omgevingsfactoren
Negatieve ervaringen kunnen bovendien een rol spelen alsook het geldende schoonheidsideaal.
Gevolgen van Anorexia Nervosa
Anorexia nervosa heeft een grote impact op je leven en de gevolgen kunnen ernstig zijn.
Fysieke gevolgen
Mensen met een eetstoornis ervaren veel lichamelijke gevolgen. Anorexia kan leiden tot de volgende problematiek:
- Uitputting van je lichaam
- Sneller vermoeid raken
- Het eerder koud hebben
- Botontkalking door een tekort aan calcium
- Bloedarmoede door een tekort aan ijzer
- Klachten aan maag en darmen
- Hartritmestoornissen – en soms een hartstilstand – door een tekort aan kalium
- Het uitblijven van de menstruatie bij vrouwen
- Impotentie bij mannen
Sommige gevolgen zijn helaas niet meer te herstellen, bijvoorbeeld botontkalking of klachten aan de maag en darmen.
Psychologische gevolgen
Psychische gevolgen van anorexia zijn onder andere:
- Het verstoorde zelfbeeld leidt tot gevoelens van onzekerheid
- Depressie
- Uit angst de controle te verliezen, ontloop je situaties
- Verminderd concentratievermogen
- Eenzaamheid
Sociale gevolgen
Je komt al gauw in een sociaal isolement terecht. Je vermijdt sociale situaties, omdat dit momenten voor jou kunnen zijn waarbij je de controle kunt verliezen. Je kunt in de verleiding komen om iets te eten, en dat wil je voorkomen. Een sociaal isolement kan leiden tot depressie. Je hebt steeds minder energie, waardoor je ook niet meer kunt presteren op school of op je werk.
Diagnose en behandeling van Anorexia Nervosa
Anorexia is de stoornis met het hoogste sterftecijfer. Idealiter wordt anorexia nervosa daarom in een vroeg stadium gesignaleerd.
Diagnosecriteria voor Anorexia Nervosa
Om met anorexia nervosa te kunnen worden gediagnosticeerd, moet er voldaan worden aan de volgende criteria:
- Je neemt minder energie in dan dat je lichaam nodig heeft, wat resulteert in een te laag lichaamsgewicht voor je leeftijd, geslacht, groeicurve en fysieke gezondheid. Het gaat hier om een gewicht dat lager is dan het minimale normale gewicht of – bij kinderen en adolescenten – een lager gewicht dan wat minimaal wordt verwacht.
- Intense angst om aan te komen, of persisterend gedrag dat gewichtstoename verhindert, zelfs bij ondergewicht.
- Een vertekend beeld van je lichaamsgewicht of lichaamsvorm, je lichaamsvorm of lichaamsgewicht heeft onredig veel invloed op hoe je jezelf beoordeelt, of het blijven onderkennen van de ernst van het huidige lage lichaamsgewicht.
Behandelingsopties voor Anorexia Nervosa
Afhankelijk van de ernst van de stoornis en de symptomen, kan er gekozen worden voor individuele therapie of groepstherapie in de behandeling anorexia.
Bij individuele therapie wordt er vaak cognitieve gedragstherapie (psychotherapie) ingezet. Bij anorexia is het belangrijk om iets te doen aan de negatieve gedachten en het verstoorde lichaamsbeeld en zelfbeeld. Gedachten zullen namelijk bepalen hoe iemand zich voelt en gedraagt. Met de juiste behandeling zal het zelfbeeld verbeteren en de anorexia nervosa overwonnen worden.
Er wordt voor groepstherapie gekozen wanneer mensen ernstige klachten ervaren door de eetstoornis. Er wordt gezocht naar een oorzaak van het ontstaan van de stoornis en welke factoren het probleem in stand houden. Het veranderen van het destructieve gedrag staat centraal, maar ook zal er aandacht zijn voor perfectionisme, negatief zelfbeeld en omgaan met emoties en slecht nieuws.
Medicatie als primaire behandeling heeft niet de voorkeur. In onderzoeken is er namelijk nog geen medicijn gevonden dat effectief is gebleken bij anorexiapatiënten. Wel is er bewijs voor psychotherapie als behandelmethode.
Preventie van Anorexia Nervosa
Experts hebben nog geen duidelijk beeld van hoe anorexia nervosa het beste voorkomen kan worden. Binnen een gezin kan het helpen wanneer men gezonde gewoonten aanneemt als gaat om gewicht, voedsel, bewegen en uiterlijk.
Volwassenen kunnen kinderen en tieners op verschillende helpen een gezonde portie zelf-vertrouwen te ontwikkelen. Dit kan via studie, hobbies, vrijwilligerswerk en meer. De focus dient te liggen op activiteiten waarbij de nadruk niet ligt op hoe iemand eruit ziet. Ouders dienen een positief rolmodel te zijn voor hun kinderen. Ook moeten kinderen leren om kritisch om te gaan met social media.
Lees hier meer over orthorexia nervosa
Leven met Anorexia Nervosa
Als je anorexia nervosa hebt, is het belangrijk om zoveel mogelijk te leren over de aandoening. Als je zelf begrijpt wat je hebt, kun je het ook makkelijker aan anderen uitleggen. Praat erover met mensen die je vertrouwt. Ga op zoek naar professionele hulp. Het beste kun je eerst contact zoeken met je huisarts, die zal je vervolgens door kunnen verwijzen naar een professionele behandelaar. Als je nog op school zit, kun je praten met de vertrouwenspersoon of met je mentor. Het kan bovendien helpen om met mensen te praten die ook anorexia hebben.
In het geval je iemand in je directe omgeving hebt die anorexia heeft, dan is het belangrijk om aan te geven dat je er altijd bent voor de ander. Ook is het goed om jezelf in te lezen en hem/haar te stimuleren om hulp te zoeken. Probeer de persoon vooral te steunen, en de focus niet op eten en gewicht te leggen. Net zo belangrijk is om goed voor jezelf te blijven zorgt een er zelf ook met je vrienden of familie te praten.
Conclusie
Anorexia nervosa is een eetstoornis waarbij de persoon een vervormd beeld van zijn/haar lichaam heeft. Deze mensen voelen zich vaak te dik, terwijl ze aan ondergewicht lijden. Voor de eetstoornis is vaak niet één aanwijsbare oorzaak, maar gaat het vaak om een combinatie van biologische, psychologische en sociale factoren. Er zijn risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van het probleem verhogen, zoals bepaalde persoonkenmerken, genetica en de omgeving. De gevolgen zijn voelbaar op fysiek en psychologisch gebied en in het sociale leven. De behandeling voor het eetgedrag bestaat in de meeste gevallen uit psychotherapie (cognitieve gedragstherapie). Om anorexia tegen te gaan, is het belangrijk dat er binnen een gezin gezonde gewoonten worden aangenomen en de ouders als rolmodel functioneren.
Heb jij kenmerken van anorexia? Dan is het belangrijk om zo snel mogelijk hulp te zoeken en behandeld te worden. Professionele behandeling zoeken kan misschien vervelende emoties bij je oproepen, maar dat is niet nodig. Je bent niet de enige die hiermee te maken heeft. Er is altijd hulp voor je en stapje voor stapje zul je je leven weer terugkrijgen.