Delirium tremens: Symptomen, diagnose en behandeling

Bij een serieuze vermindering of stop van alcoholgebruik kunnen mensen die vaak en zwaar drinken in een delirium tremens geraken. Vaak treedt dit psychiatrisch ziektebeeld acuut op en krijg je vooraf geen waarschuwing. Het gaat gepaard met verwardheid en over het hele lichaam beven. In één op de tien gevallen loopt het zelfs dodelijk af. Wat ervaart iemand die een delirium tremens doormaakt, en hoe kunnen we het voorkomen?

De definitie van delirium tremens is “acute verwardheid voor een bepaalde tijd, waarbij de armen, tong en het hele lichaam kunnen rillen”. Vaak gebeurt dit op de derde of vierde dag na het stoppen met alcohol. De patiënt heeft een vertroebelde geest en kan angstaanvallen hebben.

Soms kan deze toestand zo intens zijn dat er ernstige complicaties bij komen kijken, met coma of de dood tot gevolg. Begeleiding en eventueel medische behandeling tijdens het ontwennen is dus van groot belang.

Wat is Delirium Tremens?

Wanneer je vaak alcohol drinkt, raken je hersenen gewend aan de onderdrukkende werking hiervan. Als je acuut stopt, worden je hersenen plotseling hyperactief, waardoor een delirium tremens kan ontstaan. Je hebt meer kans op een delirium bij het stoppen met alcohol na langdurig en overmatig alcoholgebruik.

Je geest wordt vertroebeld, je kunt hallucineren en overal kleine beestjes zien, soms geheugenverlies ervaren en je lichaam vertoont nare verschijnselen als zweten, koortsaanvallen, en hevig rillen. Het is mogelijk om in coma te raken en soms kan er zelfs een dodelijke afloop zijn.

Het woord delirium staat voor een periode van acute verwardheid, terwijl tremens voor het beven en (t)rillen staat.

De factoren die kunnen leiden tot de ontwikkeling van deze ziekte zijn vooral een voorgeschiedenis van drankmisbruik, soms in combinatie met kalmeringsmiddelen of drugsgebruik.

Delirium Tremens als ontwenningsverschijnsel

Het verband tussen delirium tremens en alcoholontwenning is duidelijk. Stop je met een regelmatige toevoer van alcohol, dan worden de hersenen enorm actief; de hersenen zijn dat niet meer gewend en kunnen dat niet aan. Een delirium tremens ontstaat dan gemakkelijk.

Het is een vorm van delier en kan optreden als ontwenningsverschijnsel. Het is dus belangrijk de risicopatiënt tijdig te herkennen.

Voorkomen is beter dan genezen. Wat kunnen we dus doen ter preventie van delirium tremens?

• Voorlichting geven aan jongeren en alcoholisten
• Gedragstherapie aanbieden
• Zorgen voor medische behandeling en begeleiding
• Tijdig toedienen van benzodiazepinen

Hoe ontstaat een delirium tremens?

De oorzaak van een delirium tremens is een chronische alcoholvergiftiging, soms in combinatie met kalmeringsmiddelen.

Door geen alcohol meer te drinken, ontstaat er plotseling een onbalans in het lichaam. In dit geval doordat de hersenen opeens weer actief worden.

De hersenen kunnen de vele prikkels die binnenkomen niet aan en kunnen dus geen logisch beeld meer vormen, met alle gevolgen van dien. Delirium tremens komt meestal voor op de 3e of 4e dag na het stoppen met drinken.

Wat zijn de symptomen van Delirium Tremens?

De algemene symptomen van een delirium tremens zijn:

• Versnelde hartslag
• Slecht concentreren
• Stijgende bloeddruk
• Verwardheid
• Overmatig zweten
• Koorts
• Epileptische aanval
• Beven
• Moeite met ademen
• Ontregelde bloedsomloop
• Bewustzijnsdaling
• Hallucinaties
• Voortdurende bewegingsonrust
• Angstaanvallen
• Slapeloosheid
• Misselijkheid/braken
• Uitdroging

De symptomen wisselen nogal, en na afloop vallen mensen vaak in een diepe slaap. Bij het wakker worden herinneren zij zich niets meer. Deze staat kan echter ook coma of de dood tot gevolg hebben.

Diagnose van Delirium Tremens

Hoe werkt het proces van het diagnosticeren van delirium tremens? Wanneer een arts vermoedt dat iemand een delier heeft, kan hij dat vaststellen door:

• Lichamelijk onderzoek
• Vragen te stellen aan de patiënt en zijn naasten
• Röntgenonderzoek
• Bloedonderzoek

Het belang van vroege detectie is groot, want een delier heeft op korte termijn gevolgen, én op lange termijn.

Iemand die herstelt van een delier heeft een verhoogd risico om dement te worden of vroegtijdig te sterven, ongeacht leeftijd of geslacht.

Hoe kan Delirium Tremens worden behandeld?

Voor de behandeling van delirium tremens is het belangrijk om voor de patiënt een veilige omgeving te creëren. De oorzaken en symptomen van het delier moeten worden besproken, en ook is het belangrijk dat de persoon zo weinig mogelijk prikkels binnenkrijgt.

Algemene behandelmethoden voor delirium tremens zijn:

• Bewaken van vocht-, voedsel- en medicatie–inname
• Aanpakken van de oorzaak
• Juiste combinatie van medicatie en advies

Specifieke medicatie die gebruikt kan worden in de behandeling zijn benzodiazepine, thiamine, clorazepinezuur, diazepam, lorazepam bij verminderde leverfunctie, midazolam en oxazepam.

Specifieke interventies zijn het constant controleren van het effect van de behandeling. Bij voldoende onderdrukking van het delier bouwt de arts de benzodiazepine af.

Bij een delier dat niet verbetert, kan de arts haloperidol aan de behandeling toevoegen.

Preventie en langetermijnbeheer van Delirium Tremens

Er bestaan natuurlijk manieren om delirium tremens te voorkomen. Mensen die op een verantwoorde en veilige manier willen stoppen met drinken, kunnen hulp vragen aan hun huisarts.

Je kunt ervoor kiezen om thuis te ontwennen of in een afkickkliniek. Om vervolgens een nuchter leven te kunnen leiden, zijn er allerlei strategieën voor langetermijnbeheer en herstel ontwikkeld.

Gedragstherapie is vooral ontzettend nuttig, en een groep als Anonieme Alcoholisten kan een steunpilaar zijn en helpen om terugvallen te voorkomen.

Veelgestelde vragen over delirium tremens