In onze moderne tijd, waar het internet een integraal onderdeel van het dagelijks leven is geworden, doemt een uitdaging op: een internetverslaving, ook bekend als ‘cyberfrenie’. Dit betekent overmatig en problematisch internetgebruik, voortkomend uit een innerlijke drang in plaats van noodzaak. Het is een voortdurend, urgent en sociaal probleem dat vooral jongeren treft. Het omvat diverse vormen van verslavingen, zoals gaming, sociale media, chatten en pornografie.
Internetverslaving is een opkomend probleem en dat roept de vraag op: hoe heeft dit zich kunnen ontwikkelen? Internetgebruik is wijdverbreid en jonge kinderen groeien op in een wereld met internet. Internet wordt vaak ingezet voor educatieve doeleinden en kinderen krijgen al op heel jonge leeftijd een tablet aangereikt om te leren en om mee te spelen. Het is later dan ook lastig te bepalen wanneer internetgebruik een verslaving wordt.
Inhoud
Wat is een internetverslaving?
Een internetverslaving is een complex verschijnsel waar geen universele definitie voor bestaat. Het is de meest voorkomende verslaving onder jongeren. Groot gevaar schuilt erin als je moeite hebt om je andere dagelijkse taken en werk te doen omdat je te veel tijd online doorbrengt; internetten is iets geworden dat jouw dagelijks leven verstoort.
Een ander teken is wanneer jouw internetactiviteiten je sociale contacten met familie, vrienden en andere relaties onder druk zet. Bovendien ervaren mensen met een internetverslaving vaak negatieve emoties of ontwenningsverschijnselen wanneer hun internettoegang wordt beperkt. Ze kunnen dan in een sociaal isolement terecht komen.
Wat zijn de symptomen van internetverslaving?
- Psychologische symptomen: Psychologische symptomen van internetverslaving omvatten obsessieve gedachten, ongemak bij offline zijn, een voortdurende drang om online te zijn, en het niet naleven van opgelegde grenzen. Dit kan leiden tot isolatie en diepgaande betrokkenheid bij allerlei online activiteiten, waardoor het reageren op externe prikkels sterk verminderd.
- Fysieke symptomen: Negatieve fysieke symptomen van internetverslaving omvatten vermoeidheid, slapeloosheid en gewichtsveranderingen door verstoorde slaap- en eetpatronen. Het zichzelf vergelijken met anderen online kan leiden tot slechtere prestaties op school, op het werk en kan zelfs leiden tot depressie. Het staren naar het scherm kan ook leiden tot andere lichamelijke klachten als hoofdpijn en branderige ogen.
- Sociale- en relationele problemen: Bij internetverslaving treden sociale- en relationele problemen op, zoals het verwaarlozen van directe vriendschappen, het vermijden van face-to-face interacties en sociale druk. Een aanzienlijk risico is dat de persoon zich niet bewust is van het dreigende sociaal isolement. Het gaat vaak ten koste van relaties met vrienden, familie en kennissen. Dit resulteert in verminderde offline sociale contacten en activiteiten.
Wat zijn de oorzaken van internetverslaving?
Verslaving ontstaat door verschillende factoren, waaronder beloningsreacties in de hersenen. Het ervaren van positieve feedback op sociale media – zoals het ontvangen van ‘likes’ – kan leiden tot de afgifte van dopamine in de hersenen, wat de drang naar herhaaldelijk gebruik van internet versterkt.
De zoektocht naar goedkeuring en erkenning op sociale media kan ook leiden tot overmatig internetgebruik om de sociale status en het zelfbeeld te verbeteren.
Mensen kunnen het internet bovendien als een vluchtmechanisme gebruiken om tijdelijk te ontsnappen aan persoonlijke moeilijkheden.
Andere oorzaken van internetverslaving omvatten een gebrek aan sociale vaardigheden, onderliggende mentale gezondheidsproblemen, gemakkelijke toegang tot internet en verslavende online activiteiten.
Welke soorten internetverslaving zijn er?
- Sociale media verslaving: Dit verwijst naar een overmatige betrokkenheid bij sociale mediaplatforms zoals Facebook of Instagram. Mensen kunnen steeds opnieuw hun feeds controleren, berichten plaatsen en interacties volgen. Die voortdurende zoektocht naar ‘likes’ en online erkenning kan leiden tot verslaving, waarbij offline activiteiten en vriendschappen worden verwaarloosd.
- Online gaming verslaving: Mensen die in extreme mate tijd besteden aan het spelen van online videospellen. Het gevoel van prestatie, de uitdagingen en sociale aspecten van gaming kunnen iemand vasthouden. Als het spelen van games de normale dagelijkse activiteiten en verplichtingen verstoort en tot isolement leidt, is iemand verslaafd.
- sexverslaving en pornoverslaving: Dit houdt in dat mensen excessief en repetitief seksueel expliciete inhoud online bekijken. Het overmatig consumeren van dergelijke content kan leiden tot een verminderd vermogen om echte relaties aan te gaan en heeft een negatieve invloed op het zelfbeeld.
- Online winkelverslaving: Deze verslaving verwijst naar een obsessieve neiging om online te winkelen, ongeacht de financiële gevolgen. Mensen zijn verslaafd aan constant nieuwe aankopen doen om de euforie van het kopen te ervaren, wat kan leiden tot schulden en financiële problemen.
- Obsessief informatie zoeken: Mensen die continu en obsessief internetten om informatie online te zoeken (bijv. constant het nieuws bekijken of Wikipedia bezoeken), zelfs als het niet direct relevant is voor hun dagelijkse leven. Dit gedrag kan resulteren in een gevoel van rusteloosheid als er geen nieuwe informatie wordt gevonden, en kan ten koste gaan van andere activiteiten en sociale contacten.
Impact op de gezondheid en het welzijn
Al heb je vele virtuele vrienden gemaakt, of ben je in extreme mate verslaafd aan chatten of gamen, de gevolgen van steeds langer online zijn kunnen ingrijpend voor je gezondheid zijn. Op mentaal vlak kan de lange tijd besteedt aan internet leiden tot depressie, angst en sociale isolatie, doordat online activiteiten de aandacht afleiden van persoonlijke interacties.
Fysiek gezien kunnen ergonomische problemen ontstaan door langdurig schermgebruik en kan ook het gebrek aan lichamelijke activiteit negatieve gevolgen hebben. Bovendien kunnen conflicten in familie- en vriendschapsrelaties ontstaan, doordat overmatig internetgebruik aandacht weghaalt van directe interacties en communicatie.
Behandeling van een internetverslaving
Ieder individu en elke internetverslaving is uniek. Daarom wordt een behandeling altijd afgestemd op jouw situatie. Je gaat in gesprek met een psycholoog om de onderliggende oorzaken te achterhalen.
Er zijn verschillende benaderingen voor de behandeling van internetverslaving:
- Therapie: praattherapie is een essentieel onderdeel van de behandeling voor internetverslaving. Cognitieve gedragstherapie (CGT) en groepstherapie zijn vaak voorkomende methoden.
- Medicatie: in sommige gevallen kan medicatie worden voorgeschreven om symptomen van onderliggende psychische aandoeningen te beheersen en obsessieve gedachten over internetgebruik onder controle te houden.
- Lichaamsbeweging: dit kan deel uitmaken van de behandeling om de effecten van verminderde dopamine in de hersenen, die optreedt bij beperkt internetgebruik, te verminderen.
- Grenzen en balans creëren: het stellen van gezonde grenzen en balans in het gebruik van internet, in plaats van volledige stoppen. Als er een specifieke app, game of website is die centraal staat in de verslaving, kan het stoppen met het gebruik ervan een onderdeel van de behandeling zijn.