Bij de pica eetstoornis voelt iemand de drang om niet-eetbare dingen te consumeren. Denk bijvoorbeeld aan aarde, munten en stenen. Ook wanneer iemand grote hoeveelheden rauw en onbewerkt voedsel eet, is er sprake van pica. Als er producten worden geconsumeerd die niet bedoeld zijn voor menselijke consumptie, kan dat voor veel lichamelijke problemen zorgen.
Bij pica gaat het er bij de persoon niet om gewicht te verliezen. Als iemand pica heeft, eet die persoon naast niet-eetbaar voedsel ook ‘gewoon’ voedsel.
Er zijn op het moment verder geen precieze prevalentiecijfers van pica bekend. Wel is er bekend dat de eetstoornis voornamelijk voorkomt bij mensen die een verstandelijke beperking hebben; namelijk tussen de 5,7% en 25,8% volgens een studie van Ashworth, Hirdes, en Martin (2009). Verschillende studies uit America hebben bovendien gevonden dat 18,5% van de kinderen, 10% van de mensen die een verstandelijke beperking heeft (Ranjan & Nasser, 2015) en 27,8% – 68% van de zwangere vrouwen (Fawcett, Fawcett, & Mazmanian, 2016) last heeft van pica.
Iemand met pica heeft vaak last van verstoppingen door het eten van oneetbare dingen. Wat we ook vaak zien bij mensen met pica is dat ze een ontwikkelingsstoornis of psychische stoornis hebben en last hebben van ijzertekort en bloedarmoede. Bovendien hebben ze vaker last van lichamelijke kwalen en falen (bijvoorbeeld gastro-intestinale problemen) door het consumeren van gevaarlijke voorwerpen.
Inhoud
Wat is PICA eetstoornis?
Bij pica gaat het om mensen ouder dan drie jaar die niet-eetbare voorwerpen eten, of de drang voelen om dit soort dingen te willen consumeren.
De dingen die iemand met pica consumeert, zijn niet bedoeld voor menselijke consumptie wat dus gezondheidsrisico’s kan veroorzaken. Pica is het latijnse woord voor ekster, een dier dat van alles eet.
Voorbeelden van dingen die door mensen met pica worden geconsumeerd, zijn klei, stenen, wol, batterijen, matrasvullingen of wc-papier. In het geval er veel rauwe producten worden geconsumeerd, zijn dat vaak rauwe eieren, rauwe aardappelen, vis, zout, ongekookte rijst of pasta. Iemand die lijdt aan de eetstoornis pica heeft – naast het afwijkende gedrag – verder een gezond eetpatroon.
Normale ontwikkeling?
Baby’s van ongeveer vier maanden oud hebben vaak de neiging om oneetbare dingen in hun mondje te stoppen. Dit maakt echter deel uit van de normale ontwikkeling. Het kind zal al spelend een goed mondgevoel ontwikkelen.
Na ongeveer het tweede levensjaar kennen kinderen de meeste voorwerpen, waardoor ze ook minder behoefte hebben aan het in hun mond stoppen van voorwerpen. Dit is de reden waarom de diagnose pica pas vanaf ongeveer vier jaar gesteld kan worden.
Alleen bij kinderen?
Pica gedrag komt niet alleen bij kinderen voor. Volwassenen kunnen er ook last van krijgen. We zien het soms bij zwangere vrouwen die als gevolg van de veranderende hormonen een dringende behoefte hebben om vreemde voorwerpen te eten.
Oorzaken van Pica
Er is nog geen precieze oorzaak duidelijk van pica. Net zoals het geval is bij andere eetstoornissen, is het vaak een samenspel van biologische oorzaken, psychologische factoren en sociale invloeden.
Biologische oorzaken
Zo schijnt het vaak voor te komen onder mensen die een ijzertekort hebben, volgens C. Borgna-Pignatti et al. in Expert Review of Hematology. Daarnaast schijnt het – zoals eerder vermeld – ook onder zwangere vrouwen voor te komen, wat werd aangetoond in onder andere een studie van N. Ogbonnaya et al. in International Journal of Medicine and Health Development. Een andere biologische oorzaak kan zijn een mineralentekort.
Psychologische oorzaken
Uit ander onderzoek is gebleken dat mensen met pica vaker een ontwikkelingsstoornis – zoals autisme – of andere psychische stoornissen hebben. Bovendien komt het meestal voor bij mensen met een verstandelijke beperking. Stress of angst kunnen ook oorzaken zijn.
Sociale oorzaken
Onder sociale oorzaken verstaan we factoren als armoede (en daardoor ondervoeding), verwaarlozing en mishandeling. A. Leung et al. concluderen uit hun studie in Current Pediatric Reviews dat pica veel voorkomt onder kinderen in lagere sociaal-economische klassen, mensen met een verstandelijke handicap en wanneer er sprake is van emotionele verwaarlozing.
Risicofactoren voor Pica
Bepaalde factoren kunnen daarnaast het risico op pica verhogen.
Persoonlijkheidskenmerken
Een neurotische persoonlijkheid wordt vaak in verband gebracht met eetstoornissen in het algemeen. Maar ook obsessief gedrag en de drang om de controle te hebben, kunnen meespelen in het ontwikkelen van een eetstoornis.
Familiegeschiedenis
Bovendien geldt dat als in de familie pica gedrag voorkomt, de kans groter is dat iemand het krijgt.
Omgevingsfactoren
Er wordt geloofd dat pica in ontwikkelingslanden vaker voorkomt dan in ontwikkelde landen, omdat daar vaak sprake is van ondervoeding. Kinderen in ontwikkelingslanden kunnen dan eerder pica ontwikkelen omdat ze bepaalde tekorten hebben. Maar het consumeren van niet-eetbare producten kan ook cultureel bepaald zijn. In dit geval is er natuurlijk geen sprake van een eetstoornis, maar gaat het om een gewoonte.
Gevolgen van Pica
De gevolgen van de stoornis hangen vooral af van welke niet-eetbare dingen er worden geconsumeerd.
Fysieke gevolgen
Toch is de lichamelijke schade vaak groot en kan pica schade aanrichten aan de slokdarm, de maag en de darmen. In ernstige gevallen kan het zelfs tot de dood leiden. Wanneer de persoon bijvoorbeeld haar, stenen, munten of zelfs zware metalen eet, kan dat voor verstoppingen en maagproblemen zorgen. Er zijn zelfs mensen die batterijen inslikken, en wanneer die gaan lekken, kan dat de maag- en darmwand beschadigen of zelfs perforeren.
Wanneer iemand met pica uitwerpselen eet of rauw voedsel, kan dat allerlei infecties tot gevolg hebben. Het eten van chemische stoffen kan brandwonden en vergiftiging veroorzaken. Verder kan iemand last krijgen van interne bloedingen wanneer de persoon scherpe voorwerpen eet.
Psychologische gevolgen
Een persoon met de eetstoornis pica kan psychische problemen krijgen doordat hij/zij zich bijvoorbeeld schaamt voor de aandoening. Ook is de kans groter op het ontwikkelen van andere eetstoornissen, volgens Marchi et al. in Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry.
Sociale gevolgen
Pica heeft ook zeker consequenties voor het sociale leven van de persoon. De omgeving zal het gedrag namelijk niet goed keuren en dit kan er al snel voor zorgen dat iemand met een eetstoornis in een sociaal isolement terechtkomt.
Diagnose en behandeling van Pica
Pica wordt gediagnosticeerd wanneer dagelijks niet-eetbare dingen worden gegeten en dit leidt tot lichamelijke risico’s.
Diagnosecriteria voor Pica
A. Het eten van niet voor consumptie geschikte stoffen houdt ten minste één maand aan.
B. Het afwijkende eetgedrag past niet bij het ontwikkelingsniveau van de persoon.
C. Het eetgedrag heeft niets te maken met een culturele gewoonte.
D. Wanneer het eetgedrag in combinatie met een andere psychische stoornis voorkomt, met een somatische aandoening of tijdens de zwangerschap, en het ernstig genoeg is om het aandacht te geven.
Behandelingsopties voor Pica
Voor iemand met de voedingsstoornis pica is het belangrijk dat er behandeling wordt gezocht. Tijdens de behandeling van pica zal er eerst aandacht worden besteed aan de oorzaak van het ontstaan van deze zeldzame eetstoornis. Vervolgens moet er gezonder eetgedrag worden aangeleerd.
Hoe wordt pica behandeld? Hoe de behandeling van de eetstoornis eruit komt te zien, hangt af van de achterliggende oorzaak, de ernst van de symptomen, de leeftijd van de persoon en of iemand wel of geen psychische stoornis heeft.
Psychotherapie en medicatie
De behandeling van pica kan bestaan uit gedragstherapie (psychotherapie), monitoring, onderwijs voor naasten, maar ook medicatie (waaronder ijzertabletten). Bij psychotherapie leert de persoon gedragsstrategieën aan waarbij hij/zij beter begrijpt welke voedingsmiddelen wel en niet eetbaar zijn. Één op één gesprekken met een therapeut over de eetstoornis kan ook erg behulpzaam zijn. Verder wordt er gebruik gemaakt van dieetbegeleiding.
Preventie van Pica
Helaas zijn er geen preventieve maatregelen voor pica. Wat wel essentieel is, is het aanleren van gezonde eetgewoonten. Wanneer je als ouder weet dat je kind pica heeft, is het belangrijk om nader toezicht te houden om gevaarlijke situaties te voorkomen.
Leven met Pica
Heb je iemand in je (nabije) omgeving die lijdt aan pica? Hieronder een aantal belangrijke tips die je kunnen helpen hiermee om te gaan:
- Toon belangstelling en blijf vragen hoe het gaat. Belangrijk is om empathie te tonen, niet zozeer om oplossingen aan te dragen.
- Vraag wat je voor de ander kunt doen.
- Blijf samen dingen doen.
- Lees je in over de stoornis.
- Probeer de ander niet te overtuigen om meer te eten. Wat je wel kunt doen, is proberen gezellig en ontspannen samen eten. Dat kan het concept ‘eten’ een andere ‘sfeer’ geven.
- Iemand in je nabije omgeving hebben die pica heeft, is ook voor jou moeilijk. Neem daarom genoeg tijd voor jezelf en praat met anderen over je zorgen.
Zelfhulpmiddelen en ondersteuning
Heb je zelf last van pica? Dan is het net zo belangrijk om jezelf in te lezen over de eetstoornis. Daarnaast is het belangrijk om goed voor jezelf te blijven zorgen en genoeg te ontspannen door middel van bijvoorbeeld meditatie of yoga. Maak een plan van aanpak voor jezelf en zoek manieren om jezelf te motiveren beter te eten. Ook kan het belangrijk zijn om je zelfvertrouwen te verhogen.
Conclusie
Iemand met pica eetstoornis heeft dus een dwangmatige behoefte om niet-eetbaar voedsel te consumeren. Pica komt over het algemeen weinig voor en is daarmee een zeldzame eetstoornis. Ook al is er nog geen duidelijke oorzaak gevonden voor deze aandoening, is het vaak een combinatie van biologische, psychologische en sociale factoren. Verder zijn er factoren die de kans op het ontwikkelen van deze aandoening verhogen. Qua behandeling zijn er verschillende opties en wordt er voornamelijk gebruik gemaakt van psychotherapie en medicatie. Er zijn niet per se maatregelen die genomen kunnen worden ter voorkoming van de stoornis, maar wel is het belangrijk om gezonde eetgewoonten aan te leren.
Heb jij iemand in je omgeving met pica eetstoornis? Zorg dan dat je die persoon ondersteunt. Als je zelf kampt met een eetprobleem, is het belangrijk om zo snel mogelijk professionele hulp in te schakelen. Met de juiste behandeling zul je ander eetgedrag aanleren en bovendien een gezonder en gelukkiger leven tegemoet gaan.