Bij te veel serotonine in de hersenen spreken we van het ‘serotonin syndrome’ ofwel serotoninesyndroom. De beruchte “Hug drug” MDMA bevordert de afgifte van serotonine door de zenuwcellen. Bij hoge doseringen kan dit leiden tot het levensbedreigende serotoninesyndroom. Het komt echter vooral voor bij combinaties van MDMA met andere serotoninespiegel verhogende medicijnen. Lees hier alles over de symptomen en gevaren van dit syndroom, en hoe het behandeld wordt.
Het serotoninesyndroom is een intoxicatie van serotonine door gebruik van middelen of medicijnen die de serotoninespiegel verhogen. Vaak zijn er minimaal twee middelen nodig die de serotoninespiegel verhogen, maar Paroxetine kan dit syndroom echter zelfstandig opwekken.
Inhoud
Wat is serotonine?
Het stofje serotonine regelt het dopaminesysteem in ons lichaam, dat verantwoordelijk is voor het ervaren een fijn gevoel. Het speelt dus een grote rol in ons gevoel van geluk, en daarom wordt deze neurotransmitter ook wel het ‘gelukshormoon’ genoemd. Het heeft een belangrijke invloed op onze stemming, bloeddruk en pijnbeleving, maar ook op ons slaap- en eetpatroon en het geheugen.
Wat is het serotoninesyndroom?
The New England Journal beschrijft ‘the serotonin syndrome’ als volgt: “Het serotoninesyndroom is een mogelijk levensbedreigende medicijnreactie die het gevolg kan zijn van therapeutisch medicijngebruik, zelfvergiftiging of interacties tussen medicijnen”.
Het serotoninesyndroom doet zich voor wanneer zich in het brein een te hoog serotoninegehalte bevindt. Dit kan worden veroorzaakt wanneer men een te hoge dosis MDMA gebruikt, maar dat komt gelukkig niet heel vaak voor. Er zijn wel een aantal uitlokkende medicijnen in omloop die invloed hebben op het ontstaan van dit syndroom.
Het wordt echter pas gevaarlijk bij een combinatie van MDMA – dat overigens ook in XTC zit – met MAO remmers. Deze remmen de afbraak van serotonine en vervolgens ontstaat er een te hoge afgifte van serotonine in de hersenen. Ook antidepressiva als SSRI’s zorgen voor een verminderde heropname. Er kunnen ernstige klachten optreden tijdens het serotoninesyndroom.
Wat zijn oorzaken van het serotoninesysdroom?
Niet alleen een hoge dosis MDMA, of de combinatie van deze drug met voorgeschreven medicatie (zoals fluoxetine of citalopram) kunnen de kans op het serotoninesyndroom vergroten. Er zijn genoeg andere combinaties die effect hebben op de toename van serotonine in onze hersenen. XTC of MDMA gebruik kan ernstige gevolgen hebben in combinatie met:
- MAO remmers
- Stemmingsverbeterende medicijnen
- Pijnstillers als triptanen, tramadol of oxycodone
- Stimulerende drugs als cocaïne of amfetamine
- AD(H)D medicatie
- L-tryptofaan en 5-HTP
Wat zijn de symptomen van het serotoninesyndroom?
Op het moment dat je in een serotonine-shock raakt, kun je ernstige klachten ervaren. Deze kunnen zo heftig zijn dat je eraan kunt overlijden. Dit is de lijst met kenmerkende symptomen van het serotoninesyndroom:
- Oververhitting
- Verwardheid
- Versnelde hartslag
- Overactieve reflexen
- Koorts
- Overmatig zweten
- Rillen
- Spiersamentrekkingen
- Verwijde pupillen
- Diarree
Serotoninesyndroom en antidepressiva
We schreven eerder al hoe antidepressiva kunnen bijdragen aan het serotoninesyndroom. Er bestaan erg veel van deze medicijnen, die in combinatie met drugs als XTC of MDMA invloed kunnen hebben op het ontstaan van dit levensgevaarlijke syndroom.
Vooral de voorgeschreven MAO remmers zijn de grote boosdoeners, maar een andere fatale combinatie kan zijn XTC of MDMA met SSRI’s (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors). Deze antidepressiva zorgen ook voor een verminderde heropname. Er ontstaat in beide gevallen dus een overschot aan serotonine tussen de zenuwcellen, dat rampzalige gevolgen kan hebben.
Diagnose van het serotoninesyndroom
De diagnose van het serotoninesyndroom wordt gesteld met behulp van de Hunter-criteria of de Sternbach-criteria. Van de tien symptomen hierboven omschreven, moeten er minimaal drie aanwezig zijn om de diagnose te kunnen stellen.
Bovendien moeten deze verschijnselen optreden na gebruik van een serotonerg (genees)middel. De diagnose kan niet worden ondersteund via een laboratorium test. Het belang van vroege detectie is cruciaal, want de verschijnselen kunnen voor hoge koorts, toevallen, spierafbraak en bloedingen zorgen, waarop uiteindelijk de dood kan volgen.
Wat zijn behandelmethoden bij het serotoninesyndroom?
Het serotoninesyndroom ontstaat meestal tussen de 6-24 uur na gebruik of verandering in medicijndosering. De behandelmethoden zijn als volgt:
- Stop alle serotonerg werkende middelen of verlaag deze drastisch. Binnen 24 uur zou er verbetering moeten optreden.
- Beademing en afkoeling van de patiënt is soms vereist.
- Start met ondersteunende maatregelen zoals benzodiazepines of cyproheptadine bij ernstige stijfheid, ernstig verhoogde bloeddruk, spasticiteit of neuro psychiatrische klachten.
- Als matige symptomen na een aantal dagen nog aanwezig zijn, kan de arts een behandeling met cyproheptadine overwegen tot deze verdwenen zijn.
- Regelmatige controle van vitale functies.
- Het behandelen van symptomen als tromboseprofylaxe.
- Een vochtinfuus aanleggen als een patiënt een sterk verhoogde temperatuur heeft.
Veelgestelde vragen
Is serotoninesyndroom permanent?
Serotoninesyndroom is niet permanent en dus omkeerbaar. Bij matige klachten is het binnen 24 tot 72 uur voorbij.
Kan serotonine herstellen?
Ja, het herstellen van serotonine kan ongeveer twee maanden duren.
Kun je teveel serotonine hebben?
Ja, je kunt teveel serotonine hebben. Een sterk verhoogd gehalte dat leidt tot het serotoninesyndroom komt echter vaak alleen voor bij inname van serotonineverhogende drugs of dit in combinatie met serotonineverhogende medicatie.