De Opiumwet regelt in Nederland welke drugs en medicatie illegaal zijn. De wet bevat drie lijsten met harddrugs en softdrugs. Middelen die in de Opiumwet staan geven voor gebruikers meestal geen problemen. Wel is het strafbaar om deze drugs te bezitten, verhandelen of produceren. De Opiumwet wordt regelmatig aangepast om nieuwe drugs toe te voegen aan de lijst verboden middelen. In 2025 werd een grote aanpassing gedaan met de toevoeging van lijst IA voor designerdrugs. Op deze pagina wordt uitgelegd welke middelen in de Opiumwet staan, wat de strafbare feiten zijn en wat de aangepaste Opiumwet in 2025 voor jou betekent.
Wat is de Opiumwet?
De Opiumwet is een wet over het Nederlandse drugsbeleid. Hierin wordt aangegeven welke verdovende middelen een hoog gezondheidsrisico vormen en wat de strafbare feiten zijn voor het bezit, de productie en de handel in bepaalde drugs. De Opiumwet bestaat al meer dan 100 jaar. In 1919 werd de eerste versie ingevoerd om toe te zien op het gebruik van opium en morfine. Sindsdien zijn er verschillende herzieningen geweest om andere stoffen toe te voegen. De Opiumwet werd in 2025 opnieuw aangepast om designerdrugs toe te voegen aan de lijst verboden middelen.
Wat staat er in de Opiumwet?
In de Opiumwet staat een overzicht van drugs en stoffen die een risico vormen voor de volksgezondheid. Dit overzicht is opgedeeld in drie lijsten. Op lijst I staan middelen met een hoog risico voor de volksgezondheid (zogenaamde harddrugs) en op lijst II stoffen met een lager risico (zogenaamde softdrugs). Daarnaast is er sinds 2025 lijst IA, waarop complete stofgroepen staan waar veel designerdrugs onder vallen. De Opiumwet geeft ook aan welke straffen gelden op het bezit, de handel of productie van deze aangewezen middelen. In de wet staan daarnaast uitzonderingen op deze verschillende regels, zoals onderzoek voor wetenschappelijke doeleinden en bezit voor medische redenen.
Lees ook: Wat is het verschil tussen harddrugs en softdrugs?
Wat is strafbaar volgens de Opiumwet?
Volgens de Opiumwet is het strafbaar om bepaalde middelen te bezitten, te verhandelen of te produceren. Voor zowel harddrugs als softdrugs is er strenge controle, maar het overtreden van de Opiumwet bij harddrugs wordt het strengst bestraft. De Opiumwet verbiedt overigens niet het gebruik van drugs. In Nederland worden gebruikers namelijk niet gecriminaliseerd. Wel kan het bezit van drugs voor eigen gebruik strafbaar zijn, afhankelijk van het middel en de hoeveelheid.
Handelingen die strafbaar zijn volgens de Opiumwet zijn:
- Bezit van drugs op lijst I, lijst II of lijst IA (kleine hoeveelheden softdrugs worden gedoogd voor eigen gebruik)
- Verkoop, verhandelen of leveren van drugs
- Productie of bereiding van verboden middelen (zoals XTC-labs en wietkwekerijen)
- Vervoeren of opslaan van drugs
- Reclame maken voor drugs
- Invoer of uitvoer van drugs (drugssmokkel)
- Bezit van bepaalde hulpmiddelen voor grootschalige drugshandel of drugsproductie
Opiumwet lijsten
In de Opiumwet staan drie lijsten met verboden middelen en stoffen. Lijst I en II bestaan al lange tijd. Deze zijn samengesteld op basis van een analyse van het gevaar dat bepaalde drugs en medicijnen vormen voor de volksgezondheid. Lijst IA bestaat sinds 2025 en is gericht op nieuwe psychoactieve stoffen die een hoog gezondsheidsrisico vormen.
Lijst I: harddrugs
Middelen op lijst I van de Opiumwet vormen volgens de Nederlandse overheid een onaanvaardbaar risico voor de volksgezondheid en de maatschappij. Het bezit, de handel en productie van deze harddrugs zijn daarom verboden. Ook het bezit van harddrugs voor eigen gebruik (in een geringe hoeveelheid) is niet toegestaan. Word je gepakt met een kleine, gebruikershoevelheid harddrugs op zak? Je drugs worden dan ingenomen (sepot) en de politie registreert je naam. Je krijgt met een kleine hoeveelheid echter geen andere straf of een strafblad.
Enkele harddrugs die op lijst I van de Opiumwet staan zijn:
Lijst II: softdrugs
Middelen op lijst II van de Opiumwet hebben volgens de overheid een lager gezondheidsrisico. Daarom wordt aan de opsporing en het bezit van deze drugs een lagere prioriteit toegekend door de politie. Hoewel het geen legale drugs zijn, worden middelen zoals paddo’s, hasj en wiet gedoogd in kleine hoeveelheden. Wel blijven grootschalige handel en teelt strafbaar.
Enkele softdrugs die op lijst II van de Opiumwet staan zijn:
- Cannabis
- Paddo’s (psilocybine)
- Slaapmiddelen (benzodiazepinen)
- Kalmeringsmiddelen (barbituraten)
- Ritalin
Lijst IA:
In 2025 werd de Opiumwet gewijzigd om hele stofgroepen te verbieden. Deze wijziging was in reactie op de honderden varianten van designerdrugs die door kleine scheikundige aanpassingen als ‘legale drugs’ buiten de wet vielen. Doordat de Opiumwet nu hele stofgroepen verbiedt, worden nieuwe designerdrugs automatisch illegaal gemaakt en hoeven ze niet eerst beoordeeld te worden door de wetgever en het openbaar ministerie. Enkele drugs die onder lijst IA vallen staan al in de Opiumwet op lijst I, zoals 3CMC en 4FA.
De stofgroepen die op lijst IA van de Opiumwet staan zijn:
- 2-fenethylamine: onder meer 4FA / 4FMP, 4MMC, Flakka en DOC
- Cannabimimetica / Synthetische cannabinoïden: Spice en varianten hierop
- 4-aminopiperidine: onder meer synthetische opiaten (nitazenes) en designer varianten van fentanyl
Gezondheidsrisico’s per Lijst
De Opiumwet beoordeelt diverse drugs op basis van hun gezondheidsrisico. Het onderscheid tussen lijst I en lijst II is vooral op basis van de risico’s die gebruikers lopen. Lijst IA bestaat alleen apart om het makkelijker te maken designerdrugs te verbieden, niet omdat er aparte gezondheidsrisico’s zijn voor deze stoffen.
De gezondheidsrisico’s per lijst zijn:
- Lijst I: Alle drugs die op lijst I van de Opiumwet staan veroorzaken grote lichamelijke schade, met uitzondering van psychedelica zoals LSD. Ze zorgen voor hartproblemen en kunnen leiden tot een ademhalingsstilstand en beroertes. De meeste middelen hebben ook grote psychische gevolgen. Denk aan het ontstaan van psychoses en het ontwikkelen van psychische klachten zoals depressie en angststoornissen. Daarnaast is het verslavingsrisico erg groot.
- Lijst II: Middelen op lijst II van de Opiumwet zijn vooral psychisch gevaarlijk, hoewel cannabis bijvoorbeeld voor chronische luchtwegproblemen kan zorgen. De meeste drugs op deze lijst dragen bij aan het ontwikkelen van psychische klachten zoals depressie en terugkerende hallucinaties (hallucinogenic persisting perception disorder). Ook is er een significant verslavingsrisico, hoewel vaak minder groot dan bij harddrugs.
- Lijst IA: De gezondheidsrisico’s van nieuwe psychoactieve stoffen zijn erg divers door de verschillende stoffen die eronder vallen. Daarnaast is er vaak nog relatief weinig onderzoek gedaan naar de langetermijneffecten. Wel zijn er duidelijke aanwijzingen dat de meeste designerdrugs voor grote lichamelijke en psychische schade zorgen en een verslavende werking hebben.
Aanpassingen in de Opiumwet
In 2025 werd de Opiumwet aangepast om designerdrugs makkelijk te verbieden. Al jarenlang vormden deze synthetische stoffen een probleem voor de overheid. Het toevoegen van nieuwe middelen die de Opiumwet verbiedt is namelijk een langdurig proces. Designerdrugs omzeilden de wetgeving doordat met kleine aanpassingen in het laboratorium telkens een “nieuwe” drug ontstond. Hierdoor bleef een drug legaal beschikbaar, zelfs wanneer een oudere variant al in de Opiumwet stond.
Met de aanpassing van de Opiumwet in 2025 werden niet specifieke designerdrugs strafbaar gesteld, maar hele stofgroepen waarmee deze designerdrugs gemaakt worden. Op die manier hoeft de overheid niet voor elke nieuwe designerdrug een langdurig proces op te starten. Het algemene verbod op deze stofgroepen treedt in werking op 1 juli 2025.
Behandelopties
Behandelopties voor verslaving richten zich op een lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid aan een drug of medicijn. Ze helpen je om te gaan met ontwenningsverschijnselen, verminderen cravings en behandelen de onderliggende oorzaken van het verslavende gedrag. Een effectieve behandeling combineert meestal meerdere behandelmethoden, zoals medicatie en gesprekstherapie.
Zoek jij hulp om te stoppen met een verslaving? Of wil je iemand helpen in jouw omgeving? Bel nu anoniem onze hulplijn via 020 – 245 7480. Onze medewerkers geven je vrijblijvend en deskundig advies over de meest geschikte behandelopties voor jouw situatie.
Mogelijke behandelopties voor verslaving zijn:
- Detox: Medische begeleiding tijdens de ontwenningsfase. Van toezicht tot medicatie en counseling om je te helpen bij het lichamelijk afkicken.
- Farmacotherapie: Medicatie die het effect van drugs blokkeert en cravings vermindert. Vooral bij opiaten noodzakelijk zoals heroïne en oxycodon.
- Psychotherapie: Gesprekstherapie waarin je samen met een therapeut onderzoekt waarom je verslaafd bent. Bestaat uit verschillende methoden zoals cognitieve gedragstherapie en groepstherapie.
- Klinische opname: Tijdelijke opname in een gespecialiseerde kliniek voor 24/7 zorg. Vooral geschikt bij ernstige verslavingen, maar ook de meest effectieve methode wanneer je snel wilt afkicken.
- Gedwongen opname: Een optie voor mensen in je omgeving met ernstige problemen die hulp weigeren voor hun verslaving. Vaak lastig te regelen door strenge voorwaarden.
Veelgestelde vragen
Welke medicatie valt onder de Opiumwet?
Wat moet ik doen als een familielid drugs gebruikt die op de Opiumwet staan?
Je kunt een interventie organiseren om je familielid te overtuigen om hulp te vinden. Voor gebruikers zijn er meestal geen strafbare feiten wanneer je drugs gebruikt die onder de Opiumwet vallen, tenzij je grote hoeveelheden drugs bezit of verhandelt.