Nitazenes zijn een nieuwe groep synthetische opiaten met levensgevaarlijke effecten. Ze komen in elk geval sinds begin 2024 al voor in Nederland, maar worden in landen als Engeland, Schotland en de Verenigde Staten al langer gelinkt aan een nieuwe golf van overdoseringen. Nitazenes worden vooral versneden met heroïne en fentanyl, vaak zonder dat gebruikers dit weten. Ook zijn ze aangetroffen in partijen illegale pijnstillers. Op deze pagina vind je uitleg over de werking en effecten van nitazenen, wat de risico’s zijn en wat je kunt doen bij verslaving.
Inhoud
Wat zijn nitazenes?
Nitazenes zijn sterke opiaten die oorspronkelijk als medicijn ontwikkeld werden, maar nooit zijn gebruikt vanwege de grote gevaren voor gebruikers. Ze zorgen voor een gevoel van extreem geluk, verlichten effectief pijn en verdoven je gevoelens. De synthetische opioïden vallen vooral op door hun krachtige effecten; sommige nitazenes zijn vele malen sterker dan de beruchte pijnstiller en drug fentanyl.
Het risico dat je een overdosering krijgt bij nitazenes is zeer groot door de hoge potentie. De synthetische opioïden worden bovendien steeds vaker gemengd met andere opioïden zoals fentanyl en heroïne, volgens Harvard-onderzoeker Amber Edinoff, soms zonder dat gebruikers dit weten. Zelfs in kleine hoeveelheden kunnen nitazenes echter al dodelijk zijn.
Wat zijn andere benamingen voor nitazenes?
Andere benamingen voor nitazenes zijn nitazenen, nitazeen en de straatnaam ‘witte koffie’. Vooral de naam ‘nitazeen’ wordt in Nederlandse media regelmatig gehanteerd. Deze naam kan echter verwarrend werken. Volgens een rapport van het Europees Drugsagentschap bestaan er meer dan 80 verschillende nitazenes, waarvan de ene stof vele malen sterker is dan de andere. Van de stoffen die onder deze nieuwe groep synthetische opioïden vallen, is Isotonitazene waarschijnlijk het bekendst. Uit onderzoek blijkt dat deze krachtige stof vaak wordt versneden met fentanyl om de effecten aan te passen en te boosten.
Chemische structuur en werking
Nitazenes hebben een vergelijkbare chemische structuur als andere opioïden zoals fentanyl en heroïne. Officieel zijn het afgeleiden van de ongebruikelijke benzimidazol structuur. Nitazenes zijn bovendien designerdrugs. Dit betekent dat er regelmatig nieuwe varianten worden ontwikkeld in laboratoria, met (kleine) aanpassingen in de chemische structuur.
In de praktijk is de werking echter grotendeels hetzelfde als opioïden met ‘normale’ chemische structuren. De stoffen binden zich namelijk ook aan de opioïde receptoren in het centrale zenuwstelsel. Wel kunnen bepaalde effecten veel sterker zijn door de scheikundige verschillen.
Wat zijn de effecten van nitazenes?
De effecten van nitazenes zijn vooral verdovend en geven een gevoel van intens geluk en welzijn. Deze effecten zijn gebruikelijk bij veel opioïden. In tegenstelling tot andere opioïden, zorgen de meeste nitazenen echter voor een zeer krachtige versie van deze effecten. Zo werkt isotonitazene maar liefst 800 keer krachtiger dan morfine, volgens een groep forensisch toxicologen in het vakblad Archives of Toxicology. Je voelt hierdoor geen of minder pijn bij zelfs de meest heftige pijnklachten.
Bekende effecten van nitazenes zijn:
- Intense euforie
- Extreme pijnverlichting, zelfs van de meest intense pijnen
- Kalmerend en relax gevoel, onderdrukken van bestaande angsten
- Vermoeidheid en slaperigheid
- Tijdelijke spierverlamming
Wat zijn de risico’s van nitazenes?
De risico’s van nitazenes zijn levensgevaarlijk groot. Gezondheidsautoriteiten in verschillende Europese landen waarschuwen voor het gebruik van nitazenes vanwege het risico op overlijden door overdosis. Daarnaast hebben de opiaten ook een zeer verslavende werking en leiden ze al snel tot tolerantie onder gebruikers. Volgens een recent rapport van het Trimbos instituut is het gebruik van nitazenes in Nederland nog niet van alarmerende niveaus, maar kan dit wel snel veranderen.
Mogelijke risico’s van nitazenes zijn:
- Verlies van bewustzijn, wat kan leiden tot coma
- Ademhalingsdepressie, een van de belangrijkste oorzaken van overlijden wanneer je een overdosering krijgt
- Orgaanschade bij langdurig gebruik, zoals aan de lever, nieren en het hart
- Verhoogd risico op infecties zoals HIV door het injecteren van nitazenes
- Verhoogd risico op overdosis door de extreme potentie en de snelle tolerantieontwikkeling, zelfs bij ervaren gebruikers
- Ernstige ontwenningsverschijnselen
- Verslaving
Kun je nitazenen overdoseren?
Ja, je kunt nitazenen overdoseren. De meeste nitazenes zijn extreem krachtige drugs die zelfs in een kleine hoeveelheid al dodelijk kunnen zijn, volgens een studie uit 2022 in Therapeutic Drug Monitoring. Zo is isotonitazene maar liefst 40 keer krachtiger dan fentanyl, een opiaat dat wordt gelinkt aan tienduizenden doden in Amerika door drugsgebruik. De afgelopen jaren zijn meerdere mensen ook overleden aan een overdosis van nitazenes omdat ze niet wisten dat ze deze nieuwe drugs gebruikten. Nitazenes worden namelijk vaak versneden met drugs als fentanyl en heroïne, maar dealers weten of benoemen dit niet altijd. De kans is dan groot dat je onbewust een te hoge dosis gebruikt.
Behandeling van nitazenes-verslaving
Een verslaving aan opiaten zoals nitazenes vereist altijd professionele zorg door de heftige en zelfs levensgevaarlijke ontwenningsverschijnselen die optreden wanneer je wilt stoppen. Bij opioïdenverslavingen wordt klinische opname daarom vaak aangeraden. Je krijgt dan de medische begeleiding en zorg die nodig is om veilig af te kicken.
Een behandelingstraject bij nitazenes-verslaving begint met een langdurige ontwenningsfase. Tijdens deze lichamelijke detox krijg je begeleiding en medicatie om de ontwenningsverschijnselen zoveel mogelijk te beperken. Voorbeelden van medicijnen in deze fase zijn naloxon, naltrexon, methadon en benzodiazepinen.
Na de detox omvat de behandeling therapie en zelfhulpgroepen. Cognitieve gedragstherapie en acceptance commitment therapie worden vaak ingezet voor de behandeling van een middelenverslaving. Je graaft dan in 1-op-1 gesprekken met een therapeut naar de oorzaken van het verslavend gedrag en leert hier anders mee om te gaan. Zelfhulpgroepen zoals Narcotics Anonymous Nederland kunnen een helpende plek zijn voor steun en advies van lotgenoten, zowel tijdens als na een behandeling.
Worstel jij met het gebruik van nitazenes of ken je in iemand in jouw omgeving? Bel vandaag naar 020 – 245 7480 en krijg persoonlijk advies van onze medewerkers over de meest geschikte behandelopties in jouw situatie.
Preventie
Het is best lastig om het gebruik van nitazenen te voorkomen, in vergelijking met andere drugs. Voor veel nitazenen zijn namelijk nog geen betrouwbare standaardtests ontwikkeld. Een drugstestservice zal daarom niet altijd correct aan kunnen geven of je pillen of poeder nitazenen-stoffen bevatten. Wanneer je drugs gebruikt, vooral opiaten zoals heroïne en fentanyl, is het dus belangrijk erg alert te zijn om een mogelijke overdosis te voorkomen.
Ondersteuning voor familie en naasten
Een verslaving is voor meerdere mensen een zware beproeving. Familie en naasten zijn ook slachtoffer van een verslaving en kunnen bijvoorbeeld psychische klachten ontwikkelen. Een afkickkliniek biedt vaak ondersteuning aan mensen uit de omgeving van de verslaafde. Zo is er familietherapie en relatietherapie beschikbaar. Ook kun je individuele therapie volgen om trauma’s en andere klachten te verwerken.
Lees meer over hulpmiddelen voor verslaving in het gezin
Veelgestelde vragen over nitazenes
Is Nitazene verslavend?
Ja, nitazenes zijn zeer verslavende stoffen waar je snel tolerantie voor ontwikkelt. Hoewel oorspronkelijk ontwikkeld als pijnstillers, worden nitazenes vanwege de snelle tolerantie en de zeer krachtige effecten niet als medicijn gebruikt.
Hoe sterk zijn nitazenes?
Nitazenes zijn een van de sterkste drugs ter wereld. Zo zijn sommige nitazenes bijna 1000 keer krachtiger dan morfine en honderden keren krachtiger dan heroïne.
Zijn nitazenes legaal in Nederland?
Ja en nee, nitazenes worden in Nederland niet als medicijn gebruikt maar de meeste nitazenen zijn nog niet verboden. Dit komt onder meer doordat veel designerdrugs zoals nitazenes telkens kleine aanpassingen zijn van stoffen die wel in de Opiumwet staan, waardoor ze een vergelijkbare werking hebben maar wel legaal zijn.