Het geneesmiddel naltrexon helpt mensen met een alcoholprobleem of een afhankelijkheid aan opioïden (morfineachtige middelen). Het zorgt dat het beloningssysteem in de hersenen niet meer makkelijk wordt geactiveerd door verslavende stoffen, waardoor je minder zin krijgt in het gebruik van deze middelen. Naltrexon helpt zo bij het afkicken of wordt gebruikt om een terugval te voorkomen. Vanwege de effectiviteit en het relatief milde bijwerkingenprofiel is het een belangrijk hulpmiddel in de verslavingszorg. Op deze pagina vind je uitleg over de werking van naltrexon, voor welke andere aandoeningen het medicijn gebruikt kan worden en waar je op moet letten voor veilig gebruik.
Inhoud
Wat is naltrexon?
Naltrexon is een medicijn voor de behandeling van alcoholmisbruik en opioïdenverslaving. Het helpt in de lichamelijke ontwenningsfase en vermindert cravings terwijl je behandeld wordt voor je psychische klachten. Naltrexon behoort tot de groep opiaatantagonisten. Dit zijn stoffen die opioïdenreceptoren in de hersenen blokkeren. Alcohol en opiaten zoals morfine en heroïne kunnen dan geen belonende effecten meer op je hersenen veroorzaken, volgens een studie naar naltrexon in The American Journal of Drug and Alcohol Abuse. De drang om deze middelen te gebruiken neemt zo af.
De ontdekking en ontwikkeling van naltrexon is nauw verbonden met het onderzoek naar het opioïdsysteem in onze hersenen. In de jaren ’60 probeerden wetenschappers beter te begrijpen hoe opioïdenreceptoren werken. Hierbij werd onder meer de stof naltrexon voor het eerst geproduceerd. Vanaf 1984 wordt naltrexon ingezet als medicijn voor de behandeling van heroïneverslaving. In de jaren hierna werden meer toepassingen ontdekt, waaronder tegen alcoholverslaving. Tegenwoordig is naltrexon beschikbaar als tablet voor verschillende indicaties en kunnen medische professionals het als vloeistof injecteren.
De werking van naltrexon in het lichaam
Naltrexon werkt door in te grijpen in het beloningssysteem van de hersenen. Opioïdreceptoren zijn eiwitten in de hersenen die gevoelig zijn voor opioïden, zoals heroïne en morfine. Wanneer opioïden zich aan deze receptoren binden, veroorzaken ze een gevoel van intense blijdschap en verminderen ze pijn. Naltrexon werkt als een antagonist voor deze receptoren. Dit betekent dat het zich bindt aan dezelfde receptoren als opioïden, maar verder geen activerende effecten veroorzaakt. In feite blokkeert naltrexon zo de receptoren, waardoor opioïden geen effect meer hebben.
Het mechanisme van naltrexon verschilt wel iets bij alcohol- en opioïdeverslaving, volgens een studie uit 2014 in Addiction. Voor een verslaving aan opiaten blokkeert naltrexon direct de effecten van deze drugs, waardoor er geen intense blijdschap (euforie) meer wordt ervaren. Bij alcoholverslaving werkt naltrexon wat complexer. Het medicijn vermindert hierbij vooral de versterkende effecten van alcohol op het beloningssysteem, waardoor de lust naar alcohol afneemt.
Toepassingsgebieden van naltrexon
Naltrexon wordt bij verschillende aandoeningen toegepast. De belangrijkste zijn alcoholverslaving en een afhankelijkheid aan opiaten. Het medicijn zou echter ook helpen bij andere aandoeningen waarbij het beloningssysteem verstoord is. Zo wordt er onderzoek gedaan naar het gebruik van naltrexon bij gokverslaving en heeft het geneesmiddel potentie voor de behandeling van obesitas en eetstoornissen, volgens onderzoekers van de Yale-universiteit in Obesity.
Zoek jij hulp om te stoppen met verslavende middelen? Bel 020 – 245 7480 en krijg persoonlijk advies over de beste behandelopties in jouw situatie.
Alcoholverslaving
Naltrexon heeft bewezen effectiviteit voor het verminderen van alcoholconsumptie. Het helpt mensen om minder én minder frequent te drinken, volgens een studie uit 2002 in Journal of Substance Abuse Treatment. Dit komt doordat naltrexon de drang naar alcohol vermindert en je bij het drinken zelf minder beloning ervaart. Toch is het medicijn op zichzelf niet voldoende bij de behandeling van ernstig alcoholmisbruik. Om effectief te stoppen met drinken, is naltrexon meestal onderdeel van een breder behandelplan waarbij je ook therapie volgt.
Opioïdeverslaving
Naltrexon wordt gebruikt tijdens een detox van opiaten om ontwenningsverschijnselen te verminderen. Ook helpt het terugval te voorkomen, door de euforische effecten van opioïden te blokkeren. Naltrexon is niet het enige effectieve medicijn voor opioïdeverslaving. Zo zijn methadon en buprenorfine ook populair. Wie methadon gebruikt loopt echter een groot risico op een nieuwe verslaving, terwijl buprenorfine vaak voor bijwerkingen zorgt.
Andere toepassingen
Er zijn aanwijzingen dat naltrexon ook helpt voor gedragsverslavingen zoals problematisch gokken, gameverslaving en internetverslaving. In een Fins onderzoek in European Addiction Research hielp naltrexon bijvoorbeeld om de gokdriften van deelnemers beter te temmen. Breed onderzoek naar deze toepassingen is echter nog gaande. Volgens het Farmacotherapeutisch Kompas zijn de officiële indicaties voor naltrexon in Nederland daarom alleen nog alcohol- en opiatenverslaving. Wel kunnen artsen het middel off-label voorschrijven. Naltrexon zou verder kunnen helpen bij eetstoornissen en ernstige obesitas, doordat het zorgt voor een verminderde eetlust. Dit is echter meestal als combinatiemiddel met bupropion, zoals hieronder wordt uitgelegd.
Naltrexon in combinatie met andere medicijnen
Naltrexon kan worden gecombineerd met andere medicijnen voor een meer effectieve werking of specifieke toepassing. Het bekendste voorbeeld hiervan is de combinatie van naltrexon met bupropion, die hieronder verder wordt toegelicht. Daarnaast wordt naltrexon gebruikt samen met acamprosaat voor de behandeling van alcoholverslaving, om zo de craving naar alcohol drinken verder af te remmen.
Naltrexon/bupropion (Mysimba)
De combinatie van de stoffen naltrexon en bupropion, ook wel bekend onder de merknaam Mysimba, helpt bij gewichtsbeheersing. Naltrexon blokkeert receptoren in de hersenen waardoor de beloning van eten vermindert, terwijl het antidepressivum bupropion zorgt voor een verminderde eetlust door de werking op verschillende neurotransmitters. De stoffen hebben samen een synergetisch effect, wat betekent dat ze elkaars werking versterken. Volgens ervaringen van patiënten werken naltrexon en bupropion redelijk effectief, maar zijn de bijwerkingen (vooral in het begin) erg vervelend.
Bijwerkingen en risico’s
Naltrexon kan bij veel mensen bijwerkingen veroorzaken en heeft daarnaast risico’s bij bepaalde aandoeningen en gezondheidssituaties. Wanneer je naltrexon gebruikt voor een opiöidenverslaving en toch opioïde drugs of morfineachtige pijnstillers inneemt, kunnen ernstige ontwenningsverschijnselen ontstaan. Mensen met epilepsie moeten ook oppassen wanneer ze naltrexon tegen alcohol drinken inzetten, volgens een rapport in Drug Safety. Zo kun je in de eerste dagen na stoppen epileptische aanvallen krijgen. Hieronder vind je een overzicht van veelvoorkomende en meer zeldzame (maar ernstige) bijwerkingen voor naltrexon.
Veelvoorkomende bijwerkingen
Veelvoorkomende bijwerkingen van naltrexon zijn:
- Hoofdpijn en duizeligheid
- Slaapproblemen en vermoeidheid
- Maag-darmklachten, zoals misselijkheid (zelden diarree, winderigheid of verstopping)
- Angst en onrust
- Spierpijn
- Seksuele stoornissen (zoals erectieproblemen en een vertraagde zaadlozing)
Zeldzame maar ernstige bijwerkingen
Zeldzame maar ernstige bijwerkingen van naltrexon zijn:
- Leverproblemen
- Overmatig zweten en koude rillingen
- Allergische reacties
- Suïcidale gedachten
- Oorklachten
Risico’s en voorzorgsmaatregelen
Naltrexon kan grote risico’s hebben voor mensen met bestaande leverproblemen of die nog regelmatig opiaten gebruiken vanwege een verslaving, volgens de geneesmiddelen-informatiedatabank van het Zorginstituut Nederland. Daarnaast zorgt naltrexon voor mogelijke interacties bij bepaalde medicatie, waaronder benzodiazepinen en barbituraten. Je arts zal ook geen behandeling met naltrexon starten wanneer je al aan de methadon zit, vanwege het gevaar voor acute ontwenningsverschijnselen.
Het gebruik van naltrexon tijdens de zwangerschap en borstvoeding wordt afgeraden, omdat de veiligheid hiervan niet volledig is vastgesteld. Raadpleeg altijd je arts als je zwanger bent, borstvoeding geeft of van plan bent zwanger te worden.
Praktische aspecten van naltrexongebruik
Voor het starten van een behandeling met naltrexon zijn in Nederland enkele voorwaarden. Zo moet je een naloxon provocatietest laten doen en hiervoor een negatief resultaat hebben, of moeten er een aantal dagen zitten tussen het laatste opioïdengebruik en de start van de behandeling (5-7 dagen voor kortwerkende opiaten zoals morfine en heroïne, minimaal 10 dagen voor methadon).
De begindosering is bij opioïdenverslaving 25 mg en hierna dagelijks 50 mg. Een arts houdt in de gaten of je geen milde ontwenningsverschijnselen krijgt voordat de dosering omhoog mag. Bij alcoholmisbruik is de startdosering 50 mg en blijft deze hierna hetzelfde. Vanwege therapietrouw kan een arts ook aanbevelen om wekelijks 350 mg verdeeld over 3 doseringsmomenten in te nemen.
Een behandeling met naltrexon duurt drie maanden. Op basis van de resultaten en de ernst van de verslaving kan deze worden verlengd, in overleg met uw arts. Tijdens de behandeling is er monitoring. Zo kan urineonderzoek worden uitgevoerd om te controleren of de patiënt geen alcohol of opioïden gebruikt. Daarnaast kun je follow-up hulp ontvangen, zoals psychologische ondersteuning voor het aanpakken van de onderliggende oorzaken van de verslaving en om gezonde copingmechanismen te ontwikkelen.
Ervaringen met naltrexon
Patiënten die naltrexon hebben gebruikt zijn redelijk positief. Wel verschillen ervaringen met het medicijn afhankelijk van de aandoening waarvoor het wordt gebruikt. Voor alcoholverslaving geven patiënten op online medicijnfora aan dat het middel redelijk werkt, hoewel het niet ervoor zorgt dat mensen volledig stoppen met drinken. Sommige gebruikers stellen dat ze tijdelijk gevoeliger zijn voor alcohol en sneller een signaal ervaren om het alcoholgebruik te remmen.
Vergelijkbare ervaringen worden gedeeld met naltrexon bij opioïdeverslaving, waar gebruikers onderstrepen dat het medicijn zeker geen wondermiddel is. Wel wordt aangeraden het medicijn consequent te gebruiken voor de beste resultaten, in plaats van alleen wanneer je het gevoel krijgt dat je wilt gebruiken. Voor naltrexon bij gewichtsverlies (als combinatiemiddel met bupropion) wordt met name geklaagd over de bijwerkingen, maar gebruikers bij andere aandoeningen benoemen vaak ook klachten door gebruik.
Veelgestelde vragen over Naltrexon
Is naltrexon verslavend?
Nee, naltrexon heeft geen verslavende werking omdat het geen euforische effecten kan geven aan gebruikers.
Kan ik naltrexon gebruiken in combinatie met andere medicijnen?
Ja, naltrexon kan worden gebruikt in combinatie met andere medicijnen na overleg met je arts. Wel kan een arts bij andere medicijnen een dosering heel geleidelijk instellen, bijvoorbeeld bij pijnstilling, om het risico op interacties te voorkomen.
Hoe lang duurt het voordat naltrexon effect heeft?
Merkbare effecten kunnen al na enkele dagen voorkomen, maar een behandelingstraject duurt normaal gesproken minstens 3 maanden om te beoordelen of naltrexon werkt bij een patiënt.
Kan naltrexon helpen bij jeuk?
Ja, bij chronische jeuk zijn vaak opioïdreceptoren betrokken die door naltrexon minder worden geactiveerd. Het medicijn kan zo onder meer helpen bij jeuk.
Wat gebeurt er als ik alcohol drink tijdens een naltrexonbehandeling?
Je voelt je minder vrolijk wanneer je alcohol drinkt met naltrexon op, waardoor veel mensen minder de neiging hebben om door te blijven drinken. Ook de roes van alcohol kan anders aanvoelen omdat het lichaam de stoffen anders verwerkt.