Traumatherapie: Effectieve Behandeling en Herstel

Traumatherapie is een verzamelnaam voor verschillende behandelmethodes die helpen met het begrijpen en verwerken van traumatische ervaringen. Traumatische ervaringen zorgen voor psychische klachten en kunnen leiden tot onder meer verslaving en ander schadelijk gedrag. Veel mensen hebben professionele hulp nodig om trauma’s volledig te verwerken. In Nederland maakt zo’n 80 procent van de mensen een potentieel traumatische gebeurtenis mee tijdens het leven, volgens trauma-onderzoeker Miranda Olff van de UvA, maar slechts 25 procent van hen krijgt de juiste zorg. Op deze pagina vind je uitleg over de soort traumabehandeling die mogelijk is, hoe therapie eruit ziet en tips bij het kiezen van de juiste traumatherapie.

Wat is Trauma Therapie?

Trauma therapie is een gespecialiseerde vorm van psychotherapie voor mensen die last hebben van fysieke en psychische klachten door trauma. Na een ingrijpende gebeurtenis of door langdurige blootstelling aan stress kunnen intense emoties ontstaan; we noemen dit een trauma. Bekende voorbeelden van traumatische gebeurtenissen zijn een ongeluk, een geweldsmisdrijf en leven in oorlogsomstandigheden.

Bij veel mensen gaan de intense emoties door een trauma niet vanzelf weg. Zonder traumabehandeling verergert de gezondheidssituatie vaak zelfs en ontstaan lichamelijke klachten (zoals chronische pijn en vermoeidheid) en psychische aandoeningen (zoals posttraumatische stressstoornis (PTSS) en angststoornissen). Onverwerkte traumatische ervaringen hebben ook een verhoogd risico op verslaving aan middelengebruik, volgens een studie uit 2021 in Addictive Behaviors. Het is daarom sterk aan te raden om bij (vermoedens van) een trauma te zoeken naar een geschikte behandeling.

Soorten Traumatherapie

Onder de verzamelnaam traumatherapie vallen verschillende behandelmethodes. Tijdens een behandeling worden vaak ook meerdere van deze behandelmethodes toegepast, volgens inzichten van Slachtofferhulp Nederland. Welke hangt af van je klachten, eerder gevolgde behandelingen en het oordeel van je behandelaar.

Enkele vormen van trauma therapie zijn:

• EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing)
• Cognitieve gedragstherapie voor trauma
• Exposure therapie
• Narratieve therapie
• Lichaamsgerichte traumatherapie

EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing)

Bij EMDR wordt gebruikgemaakt van oogbewegingen om traumatische herinneringen te verwerken. In gesprek met een behandelaar focus je op een traumatische herinnering terwijl je ogen worden afgeleid. Dit kan de emotionele lading van de herinnering verminderen. EMDR wordt vaak ingezet voor posttraumatische stressstoornis (PTSS).

Cognitieve gedragstherapie voor trauma

Cognitieve gedragstherapie (CGT) voor trauma richt zich op het veranderen van negatieve gedachten en gedragspatronen die ontstaan na een traumatische ervaring. Je voert met een therapeut één-op-één gesprekken om deze gedachten en gedragspatronen te herkennen en aan te passen. Hierdoor kunnen de angst die je ervaart en en het lijden verminderen.

Exposure therapie

Bij exposure therapie word je geleidelijk blootgesteld aan situaties of stimuli die angst en andere klachten oproepen. Door op een veilige en gecontroleerde manier deze reacties op te wekken, kunnen de intensiteit en de frequentie hiervan verminderen.

Narratieve therapie

Narratieve therapie draait om het opnieuw framen van een traumatische gebeurtenis. Je probeert in gesprek met een therapeut het verhaal over jezelf en je ervaringen te vertellen en anders te formuleren. Hierdoor kun je meer afstand nemen van een ingrijpende gebeurtenis en een andere betekenis eraan geven, waardoor je klachten afnemen.

Lichaamsgerichte therapie

Bij lichaamsgerichte traumatherapie ligt de focus op de lichamelijke sensaties die gelinkt worden aan trauma, zoals aanrakingen op sommige plekken of een bepaalde lichaamshouding. Met je therapeut doe je lichaamsgerichte oefeningen om deze sensaties anders te verwerken en spanning in het lichaam te verminderen.

Trauma verwerking therapie: Het Proces

Traumaverwerking is een complex proces dat bestaat uit meerdere fases. Deze fases ondersteunen de veiligheid en effectiviteit van een behandeling. Een geleidelijke aanpak zorgt bovendien dat de kans op duurzaam herstel groter is, volgens PTSS-onderzoeker Sadie Larsen in Behaviour Research and Therapy.

De drie fases van traumaverwerking zijn:

1. Stabilisatiefase: De beginnende fase waarbij gevoelens van veiligheid en stabiliteit centraal staan. In deze fase wordt een basis gelegd voor de mentale sterkte die nodig is om je trauma te verwerken. Je leert vaak al omgaan met acute stressreacties en ontwikkelt copingmechanismen.
2. Verwerkingsfase: De kern van de behandeling waarbij je aan de hand van gesprekken en therapeutische technieken de schokkende gebeurtenissen probeert te verwerken.
3. Integratiefase: Afsluitende fase waarbij de verwerking van nieuwe inzichten centraal staat. Je bouwt in deze fase aan een nieuwe toekomst van je leven en leert relaties herstellen en terugval te voorkomen.

Hoelang een behandeling duurt verschilt per persoon en hangt sterk af van de complexiteit van het trauma. Sommige behandelmethodes bereiken ook sneller effect. Zo kan een EMDR-behandeling al binnen enkele sessies resultaat hebben, terwijl cognitieve gedragstherapie en narratieve exposure therapie vaak meer tijd nodig hebben. Behandeling van complexe trauma’s duurt normaal gesproken minstens een half jaar en kan soms zelfs jaren duren. ‘Eenvoudige’ trauma’s kunnen al binnen een tot drie maanden worden behandeld.

Klinische traumabehandeling

Opname in een kliniek voor traumabehandeling is nodig wanneer de symptomen van een trauma je dagelijks leven ernstig belemmeren en je gezondheid bedreigen. Denk bijvoorbeeld aan suïcidale gedachten of gedrag, ernstige angst- en paniekaanvallen of serieuze eetstoornissen- of verslavingsproblematiek die met het trauma samenhangen. Je kunt een opname ook overwegen wanneer behandelingen op afstand (ambulante zorg) niet hebben geholpen.

Klinische traumatherapie biedt verschillende voordelen. Je ontvangt 24/7 ondersteuning en begeleiding in een veilige omgeving en hebt toegang tot een team van gespecialiseerde therapeuten. Door het intensieve behandeltraject verminderen symptomen vaak sneller. Daarnaast helpt de dagelijkse structuur en de afgeschermde omgeving om je volledig te richten op herstel. Na afloop van een behandeltraject krijg je nazorg en kun je deelnemen aan steungroepen voor duurzaam herstel.

Trauma behandelen: Technieken en Oefeningen

Tijdens een behandeltraject voor trauma wordt gebruikgemaakt van technieken en oefeningen die het verwerken van traumatische ervaringen ondersteunen. Ook kun je ze vaak zelf op eigen houtje beoefenen na een behandeling voor blijvend herstel, volgens een onderzoek uit 2011 in Journal of Psychotherapy Integration. Welke technieken en oefeningen worden toegepast bij jouw behandeling hangt af van de gekozen behandelmethode en je therapeut.

Enkele technieken en oefeningen voor een trauma behandelen zijn:

• Mindfulness en grounding technieken voor traumaverwerking, zoals ademhalingsoefeningen en zogenaamde ‘body scans’
• Cognitieve herstructurering bij traumabehandeling, waarmee je een negatief zelfbeeld en negatieve gedachten kunt veranderen
• Exposure oefeningen in traumatherapie, zoals het visualiseren van de traumatische gebeurtenis in een veilige therapeutische omgeving
• Lichaamsgerichte oefeningen voor traumaherstel, zoals yoga en massages
• Creatieve therapieën in traumabehandeling waarmee de emoties van een ingrijpende gebeurtenis op andere manieren worden uitgedrukt, zoals kunsttherapie en muziektherapie

Trauma en verslaving

Er is een bewezen link tussen trauma en verslavingsgedrag. Veel mensen die worstelen met verslaving hebben in het verleden te maken gehad met een trauma, volgens verslavingsexpert Gabor Maté. Hoewel niet voor iedereen een ingrijpende gebeurtenis leiden zal tot verslaving, is het wel vaak een krachtige trigger. Middelen zoals alcohol, drugs en pijnstillers worden dan gebruikt als verdoving tegen de mentale pijn, als ontsnapping aan een negatief zelfbeeld en negatieve emoties, of om te proberen de controle terug te krijgen over jezelf.

Een geïntegreerde behandeling is het meest effectief voor mensen met een verslaving en trauma. Door de onderliggende oorzaak van het verslavend gedrag aan te pakken (het trauma), neemt de kans op terugval af en is de kans op langdurig herstel van beide problematiek groter.

Veel klinieken hanteren ook een benadering van ‘trauma-informed care’. Hierbij wordt rekening gehouden met de mogelijkheid dat een cliënt trauma heeft ervaren. Het uitgangspunt is dat alle interacties met de cliënt veilig en respectvol moeten zijn. Met een behandelaar bespreek je dan je persoonlijke achtergrond in zogenaamde trauma-screenings, zodat deze op tijd een mogelijk trauma kan herkennen.

Hoe effectief is traumatherapie?

Traumatherapie is redelijk effectief, maar herstel is net zoals bij andere psychische aandoeningen nooit gegarandeerd. Vooral EMDR, cognitieve gedragstherapie en exposure therapie zijn wetenschappelijk veel onderzocht en effectief bevonden. Zo is veel onderzoek gedaan naar posttraumatische stressstoornis (PTSS) behandeling voor veteranen met behulp van deze methoden, zoals een veel geciteerde studie uit 2015 in Clinical Psychology Review.

Het veld van de traumatherapie staat verder niet stil. De afgelopen jaren zijn verschillende ontwikkelingen geweest waardoor herstel bij steeds meer mensen mogelijk is, zoals de toename van holistische benaderingen en de groeiende toepassing van lichaamsgerichte therapieën als haptonomie en yoga. Daarnaast zijn er met de opmars van online therapie en technologische ontwikkelingen zoals virtual reality nieuwe opties om hulp te zoeken en ingrijpende gebeurtenissen te verwerken. In de toekomst zullen deze ontwikkelingen waarschijnlijk leiden tot meer gepersonaliseerde behandelingen en meer aandacht voor vroege interventie bij trauma.

Kiezen van de juiste traumatherapie

Niet elke traumatherapie sluit aan bij jouw behoeften en situatie. In de eerste plaats zijn veel behandelmethodes ontwikkeld voor specifieke traumatische herinneringen, van complexe PTSS tot seksueel misbruik en een auto-ongeluk. Bij het kiezen van de juiste traumatherapie moet je daarnaast luisteren naar je persoonlijke voorkeuren. Een behandelmethode moet namelijk veilig aanvoelen en je het vertrouwen geven dat herstel mogelijk is.

Ten slotte is het belangrijk om altijd te beoordelen of de behandelaar wel bij jou past. Door een therapeut te kiezen met veel ervaring in het type trauma waar jij behandeling voor zoekt, vergroot je de kans op herstel. Tegelijkertijd moet je je ook vertrouwd en veilig voelen in de therapeutische relatie. Niet elke ervaren therapeut is daarom ook meteen geschikt om jouw te helpen bij het verwerken van trauma.

Enkele vragen die je kunt stellen aan potentiële traumatherapeuten zijn:

• Welke therapievormen biedt u aan?
• Hoe pakt u een traumabehandeling aan?
• Welke nieuwe therapeutische inzichten heeft u de afgelopen jaren toegepast?
• Kunt u een typische sessie beschrijven?
• Hoe lang duurt een behandeling gemiddeld?
• Hoe gaat u om met een terugval?

Zelfhulp en ondersteuning bij traumaverwerking

Zelfhulp en ondersteuning hebben een belangrijke rol bij traumaverwerking, naast professionele hulp. Het toepassen van zelfhulptechnieken draagt bij aan een duurzaam herstel en helpt terugval voorkomen. Zo kun je meditatie doen en ademhalingsoefeningen uitvoeren om beter met langdurige en acute stress om te gaan, terwijl lichaamsgerichte oefeningen zoals yoga helpen om spanning in het lichaam los te laten. Ook kun je je geest afleiding geven en persoonlijk verder groeien door activiteiten zoals het spelen van een muziekinstrument, tijd doorbrengen in de natuur en het doen van vrijwilligerswerk.

Naast zelfhulp is ook ondersteuning van anderen erg belangrijk, volgens een studie uit 2022 in Psychiatric Quarterly. In Nederland zijn er veel steungroepen waar mensen met trauma’s samenkomen om lotgenoten te helpen en ervaringen te delen. Tijdens een behandelingstraject zal een therapeut je ook vaak aanmoedigen om een persoonlijk steunnetwerk op te bouwen. Je kunt hierbij denken aan familieleden, vrienden en professionele hulpverleners waarmee je een band hebt opgebouwd.

De combinatie van zelfhulp, extra activiteiten en ondersteuning van een netwerk helpen om je herstel vast te houden dat is bereikt door professionele traumatherapie. Zo kun je het trauma definitief achter je laten en de stap zetten naar een normaal dagelijks leven.

Zoek jij gecombineerde hulp voor trauma en verslaving? Onze deskundige medewerkers helpen je graag met persoonlijk advies over de beste behandelopties in jouw situatie. Bel vandaag. 020 – 245 7480.

Veelgestelde Vragen over Traumatherapie