Wat is ACT Therapie? Toepassingen, voordelen en processen

Acceptance and Commitment Therapy (ACT) is een vorm van therapie die mensen leert om flexibeler om te gaan met hun denkprocessen, hen aanmoedigt om aandacht te hebben voor het huidige moment en te focussen op wat echt belangrijk is in het leven.

Het ultieme doel van ACT is om psychologische flexibiliteit te bevorderen en de cliënten te helpen uit negatieve gedachtencirkels te stappen. In dit uitgebreide artikel verkennen we de ins en outs van ACT. We beginnen met een uitleg over de basisprincipes en de kernprocessen.

Daarna belichten we de veelzijdige toepassingen van ACT in het behandelen van diverse problemen, waaronder angststoornissen, stemmingsstoornissen, verslavingsstoornissen, chronische pijn en stressgerelateerde aandoeningen. We leggen ook uit hoe een ACT therapiesessie eruitziet en op welke manier ACT zich onderscheidt van andere therapievormen.

Wat is ACT Therapie?

ACT staat voor Acceptance and Commitment Therapy. ACT helpt je gedachten en emoties die niet direct te beïnvloeden zijn, te accepteren en er afstand van te nemen. Je leert tijdens een ACT behandeling flexibeler met je gedachten om te gaan, aandacht te hebben voor het hier en nu en voor wat echt belangrijk is in het leven.

Je kunt jezelf namelijk beter op zaken richten die je direct kunt beïnvloeden. Het doel van ACT is psychologische flexibiliteit, uit die negatieve gedichtenspiraal stappen en je relatie met vervelende gevoelens of gedachten veranderen. ACT bestaat sinds het eind van de 20e eeuw en werd ontwikkeld door de Amerikaanse psycholoog Steven C.Hayes.

Wat zijn de kernprocessen van ACT Therapie?

Het doel van Acceptance Commitment Therapie is om het menselijk leed te verzachten door flexibel te leren denken. Een psycholoog helpt je in deze gedragstherapie leren omgaan met negatieve ervaringen. Je leert door middel van oefeningen op een andere manier kijken naar je negatieve gevoelens en giet deze als het ware in een nieuwe vorm. In een ACT behandeling gaat men uit van zes verschillende vaardigheden, en deze kernprocessen staan allen met elkaar in verband:

• Acceptatie: maak ruimte voor nare ervaringen
• Defusie: neem afstand van je gedachten
• Zelf als context: ga flexibel om met je zelfbeeld
• Hier en nu: heb aandacht voor het nu
• Waarden: wat is belangrijk voor mij?
• Toegewijd actie: investeer in toegewijd handelen, in wat belangrijk voor jou is

Toepassingen van ACT therapie

ACT is een combinatie van diverse psychologiestromingen. Het is een samenvoeging van gedragstherapie, mindfulness, boeddhistische psychologie en positieve psychologie. ACT therapie kent verschillende toepassingen. Voorbeelden vind je hieronder.

Angststoornissen

Bij een angststoornis ontwijk je negatieve emoties en blijf je daar weerstand aan bieden. Mensen met een angststoornis zijn vaak bang voor wat er mis kan gaan, dus gaan zij bijvoorbeeld niet naar buiten. Zij kunnen met ACT leren accepteren dat negatieve emoties bij het leven horen en dat zij dingen moeten blijven doen die het leven de moeite waard maken.

Stemming stoornissen

Een stemming stoornis zorgt voor veel ongemak. ACT therapie leert mensen mee te buigen met obstakels en mentaal veerkrachtiger te zijn. Je leert stap voor stap verbeteringen te behalen en te begrijpen waar je controle over hebt en waar je geen controle over hebt. Je leven krijgt focus.

Verslavingsstoornissen

ACT therapie werkt effectief tegen verslaving en wordt in een aantal verslavingsklinieken in Nederland toegepast. Verslaafden leren met ACT hun negatieve gedachtes en vervelende ervaringen te verdragen. Ze leren niet langer te hoeven vechten tegen hun emoties en kunnen terugkeren naar een waardevol leven.

Lees hier meer over behandeling bij verslaving

Chronische pijn en ziekte

ACT therapie helpt bij de acceptatie van pijn. Psychologen gaan ervan uit dat niet slechts lichamelijke pijn en ziekte het functioneren van een patiënt beïnvloedt. De psychologische relatie tussen de pijn of ziekte en het gedrag van de patiënt, speelt ook een grote rol. Via acceptatie en mindfulness oefeningen probeert een behandelaar het leven van de patiënt te verbeteren waarbij de impact van pijn of ziekte wordt verminderd.

Stress en burn-out

Werkt ACT therapie ook bij stress en burn-out? ACT therapie blijkt werkplezier te bevorderen, de productiviteit en motivatie van mensen te verhogen en te zorgen voor minder afwezigheid van werknemers door chronische gezondheidsproblemen. ACT zorgt voor meer flexibiliteit en is dus ook effectief als behandeling voor een burn-out.

Hoe kan ACT therapie helpen bij verslaving?

Met verdovende middelen worden ongewenste gevoelens bestreden of juist gewenste gevoelens opgeroepen. Je krijgt dus ‘een beloning’ op korte termijn, maar een ieder weet wat de verwoestende gevolgen op lange termijn ervan zijn. ACT richt zich eerst op het stoppen met het verslavende middel en het voorkomen van terugval. Patiënten leren vervolgens eigenwaarde en compassie voor zichzelf te ontwikkelen en vooral om hun emoties te reguleren.

De effectiviteit van ACT gedragstherapie bij verslavingsproblematiek is in verscheidene studies aangetoond en wordt toegepast in diverse Nederlandse verslavingsklinieken. De meeste zorgverzekeraars vergoeden deze kosten dan ook. ACT sluit bovendien perfect aan bij andere behandelmethoden voor verslavingen, zoals de Twaalf Stappen methode, CRA en CHT.

Hoe werkt een ACT Therapiesessie?

Tijdens een ACT therapiesessie helpt een psycholoog je bij het vergroten van je mentale veerkracht. Specifieke oefeningen zorgen voor een betere omgang met tegenslagen. De zes kernprocessen (Acceptatie, Defusie, Zelf als context, Hier en nu, Waarden en Toegewijd actie) staan hierbij centraal.

1. Je leert jezelf open te stellen voor je emoties en te onderzoeken wat je belemmert om deze te voelen. Je gaat oefenen om ze te kunnen voelen.
2. Met defusie technieken leer je afstand te nemen van vervelende gedachten. Je leert zelfs te lachen om deze gedachten, waardoor ze hun negatieve lading verliezen.
3. Je leert je eigen gedrag beter waar te nemen en aardiger voor jezelf te zijn.
4. Je oefent om jezelf te focussen op wat er in het hier en nu speelt.
5. Ontdek wat echt belangrijk is voor je en wat jouw leven waarde geeft.
6. Je leert te handelen vanuit deze waarden en niet vanuit negatieve gedachtes.

Wat zijn de voordelen van ACT therapie?

ACT gaat ervan uit dat er geen verschil tussen patiënt en hulpverlener bestaat. Patiënten die mentaal vastzitten, zijn niet abnormaal en iedereen kan vaardigheden aanleren om om te gaan met nare gevoelens, angst en pijnklachten. In deze gedragstherapie leer je goed omgaan met tegenslagen en vervelende emoties en lichamelijke sensaties een halt toe te roepen.

Je krijgt zo aandacht en ruimte voor echt belangrijke aspecten van het leven. Het doel van ACT is niet om jouw problemen of klachten op te lossen, maar om mentaal flexibeler te worden. Je leert pijnklachten onder ogen te zien en te accepteren, en je kwaliteit van leven neemt toe.

Verschil tussen ACT therapie en andere therapieën

Wat is het verschil tussen ACT therapie en CGT en IPT therapie?

CGT

CGT richt zich op het verlichten van symptomen door verandering van de inhoud van de gedachten. ACT, daarentegen, richt zich op het veranderen van de relatie met de gedachten. Deze gedachten krijgen dus een andere rol toebedeeld.

IPT

Bij interpersoonlijke psychotherapie bespreekt de hulpverlener vooral over relatieproblemen van de patiënt. Is er bijvoorbeeld ruzie met een significant persoon? Heeft de patiënt voldoende sociale vaardigheden? Onderwerpen als rouw komen aan bod en de uitdagingen in de huidige levensfase.

Veelgestelde vragen over ACT therapie